:جستجو
مراکز قرآنی
منتخبين مراكز قرآني
تفسیر نور
تواشیح
پرتال ثامن الائمه
زمان
 

دوشنبه 7 خرداد 1403

 
 
خلاصه آمار سايت
 
 
 
 
.امام علي (عليه السلام) مي فرمايند : پاكدامني زيور تهيدستي و شكرگزاري زيور بي نيازي است .
 
 
 
   
تفسير موضوعي قرآن كريم

برگرفته شده از کتاب پيام قرآن نوشته آيت الله العظمي مکارم شيرازي


 فلسفه وجود دوزخ

بسیارى سؤال مى کنند اصلا وجود جهنم چه لزومى دارد؟ خداوند که انتقامجو نیست، وانگهى مجازات ها معمولا براى این است که افراد بار دیگر مرتکب خطا نشوند و یا درس عبرتى براى دیگران باشد در حالى که مى دانیم بعد از این جهان بازگشتى به این عالم نخواهد بود، و در آنجا تکلیف و اطاعت و گناهى مطرح نیست، بنابراین مجازات سنگینى ، همچون دوزخ چه مفهومى خواهد داشت؟.
از سوى دیگر هدف از تمام برنام هاى دینى، تعلیم و تربیت و تکامل انسان است، اگر کسانى نپذیرند مجازاتشان همین بس که از رسیدن به آن درجات عالى محروم مى مانند.
بنابراین چه نیازى به وجود دوزخ و آن کانون مجازات و قهر و غضب مى باشد؟
در برابر این سؤال باید به دو نکته توجه داشت:
1- بارها گفته ایم که بسیارى از مجازات هاى الهى، چه در این جهان و چه در جهان دیگر در حقیقت نتیجه اعمال خود انسان هاست که به عنوان مسبب الأسباب بودن خداوند به او نسبت داده مى شود بسیارى از مواهب بهشتى تجسّم اعمال نیک آدمى، و بسیارى از عذاب هاى دوزخى تجسّم اعمال سوء اوست و مى دانیم نتیجه و آثار عمل چیزى نیست که بتوان بر آن خرده گرفت.
مثلا به کسى که سراغ موادّ مخدّر و مشروبات الکلى مى رود تا به پندار خویش لحظاتى آسوده خاطر در پناه این دو مادّه مخدر بگذراند و از لذّت بى خبرى حاصل از این عوامل تخدیر بهره گیرد، هشدار داده مى شود که این دو عامل فساد سرانجام وجود تو را به تباهى مى کشد، الکل بیمارى هاى قلب و عروق و اعصاب و کبد را به دنبال دارد، و مواد مخدّر تمام اعصاب بلکه تمام هستى تو را در هم مى کوبد.
حال اگر کسى گوش به این هشدار نداد و به دنبال این امور رفت، به عذاب و کیفر و مجازاتش مبتلا خواهد شد، این چیزى نیست که نیاز به فلسفه و دلیلى جز قانون علیّت داشته باشد، نتیجه قهرى عمل خود انسان است و از آن گریزى نیست!.
گناهان غالباً چنین هستند و پى آمدهایى در این زندگى، و زندگى جهان دیگر دارند که به صورت عذاب هاى دوزخى نمایان مى شوند.
لذا در بسیارى از آیات قرآن، این تعبیر دیده مى شود که مى فرماید: «جزاى شما همان اعمال شما است»! در آیه 90 سوره نمل مى خوانیم: وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَةِ فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فی النَّارِ هَلْ تُجْزَوْنَ اِلاّ ما کُنْتُم تَعْمَلُونَ): «آنها که اعمال بد با خود بیاورند به رو در آتش افکنده مى شوند، آیا جزایى جز آنچه عمل مى کردید خواهید داشت»؟ یعنى این همان اعمال شماست که دامانتان را گرفته، نه غیر آن.
و در آیه 7 تحریم مى خوانیم: (یا اَیُّها الذَّینَ کَفَرُوا لاتَعْتَذِرُوا الیَوْمَ اِنَّما تُجْزَوْنَ ما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ): «اى کسانى که کافر شده اید امروز عذر خواهى نکنید چرا که جزاى شما همان اعمالى است که انجام مى دادید!.
عذر خواهى جایى سود مى بخشد که مسأله علّت و معلول و نتیجه طبیعى اعمال مطرح نباشد.
آیاتى که سخن از تجسّم اعمال مى گوید، و مثلا خوردن مال یتیم را به عنوان خوردن آتش معرّفى مى نماید همه گواه بر این معنا است و همچنین روایاتى که مى گوید خلق و خوى حیوانى انسان ها، در قیامت از دورن به برون کشیده مى شود، و چهره هاى اشخاص شبیه حیواناتى مى گردد که به این خلق و خو معروفند!.
کوتاه سخن اینکه: این دنیا مزرعه است و سراى آخرت هنگام درو کردن است، اگر انسان تخم گل بکارد محصولش شاخه هاى با طراوت و زیبا و عطر آگین گل است، و اگر بذر خار بیفشاند چیزى جز خار درو نخواهد کرد.
در حدیثى مى خوانیم: مردى خدمت پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) آمد و از حضرتش تقاضا کرد نصیحتى به او بفرماید، فرمود: اِحْفَظْ لِسانَکَ: «زبانت را حفظ کن» او به این مسأله زیاد اهمیّت نداد، باز تقاضاى خود را تکرار کرد، در مرتبه دوّم و سوّم نیز همین پاسخ را از پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) شنید، سپس حضرت براى اینکه اهمیت این موضوع را به خوبى نشان دهد در مرتبه سوّم افزود: (وَیْحَکَ وَ هَلْ یَکُبُّ النَّاسُ عَلى مَناخِرِهِمْ فِی النَّارِ اِلا حَصائِدُ السِنَتِهِمْ): «آیا جز این است که مردم را به صورت در آتش دوزخ مى افکند آنچه محصول و درو شده زبان هاى آنهاست».(1)
2- شک نیست که بشارت و انذار هر دو پشتوانه مهمّى براى پیاده کردن برنامه هاى تربیتى محسوب مى شوند، همان گونه که بشارت به آن پاداش هاى عظیم بهشتى تأثیر نیرومندى در دعوت به اطاعت خدا و ترک گناه دارد، تهدید به مجازات هاى دردناک دوزخى نیز از عامل نیرومندى است، بلکه تجربه نشان داده که مجازات ها تأثیر قوى ترى دارند.
به همین دلیل تمام قوانین که از سوى مراکز قانون گزارى دنیا وضع مى شود در کنار خود، مجازات هایى براى متخلفان دارد که در اصطلاح حقوق دانان از آن به ضمانت اجرایى تعبیر مى شود، مسأله ضمانت اجرا به قدرى مهم است که یکى از عناصر اصلى تشکیل دهنده قانون است، به گونه اى که اگر قانونى وضع شود و براى متخلفان هیچگونه مجازاتى (نه زندان نه شلاق نه جریمه مالى نه پاره اى از محرومیت هاى اجتماعى) در بر نداشته باشد نام قانون نمى توان بر آن نهاد.
با این حال چگونه ممکن است قوانین الهى خالى از ضمانت اجرا باشد؟ زیرا در این صورت ارزش قانونى خود را از دست مى دهد، و متخلّفان دلیلى بر اطاعت نمى بیند، و طبعاً هدف قانون عقیم مى ماند.
درست است که آثار وضعى و طبیعى تخلّف از قوانین الهى مى تواند عامل باز دارنده اى در برابر تخلّف ها باشد، ولى مسلّماً به تنهایى کافى نیست، و لذا خداوند علاوه بر این آثار، یک سلسله کیفرها و مجازات ها براى متخلّفان قرار داده، و همان گونه که اقوامى را تهدید به مجازات هاى دنیا مى کند (و نمونه هاى زیادى از آن نیز در خارج واقع شده که در شرح حال اقوام پیشین در قرآن مجید آمده است) کیفرهایى در جهان دیگر براى متخلّفان مقرّر فرموده است.
این نکته نیز روشن است که هر قدر تشویق و تهدیدى قوى تر و شدیدتر باشد تأثیر آن نیز بیشتر است.
این امر یکى از فلسفه هاى وجود بهشت و دوزخ را روشن مى سازد.
در اینجا ممکن است گفته شود تمام این آثار که گفته شد بر وعده کیفر و مجازات مترتّب مى شود، بنابراین چه مانعى دارد که این تهدیدها و انذارها از سوى خداوند مطرح شود ولى در قیامت تحقق نیابد، چون ضرورتى براى آن نیست، زیرا در آنجا نه عبرت دیگران مطرح است و نه عدم تکرار گناه از سوى گناهکاران.
ولى لازمه این سخن این است که خداوند حکیم مرتکب قبیح گردد، و العیاذ بالله سخن به دروغ بگوید، و تخلف از وعده خویش بنماید، سخن از کیفر بدکاران بگوید و حتى سوگند بر انجام آن یاد کند، ولى در عمل خبرى نباشد، مسلّماً این کار زشتى است که نه تنها لایق ذات پاک خداوند نیست بلکه هیچ فرد مهذّب و حکیمى نمى تواند مرتکب آن گردد.
نتیجه اینکه: از یکسو تهدید و انذار به کیفرها به عنوان ضمانت اجرایى لازم است، و از سوى دیگر عمل به این وعده ها براى دفع هرگونه قبحی از ذات خداوند ضرورى است.
این است فلسفه تحقّق دوزخ و کیفرهایش.
و لذا در آیه 47 سوره ابراهیم مى خوانیم: (فَلا تَحْسَبَنَّ الله مُخْلِفَ وَعْدِهِ رُسَلَهُ اِنَّ الله عَزِیزٌ ذُو اِنْتِقام): «گمان مبر که خداوند وعده اى را که به پیامبرانش داده تخلّف کند، چرا که خداوند قدرتمند و داراى مجازات است» (سپس به دنبال این آیه بخشى از عذاب هاى روز قیامت را شرح مى دهد).



پی نوشت:

(1). اصول کافى، جلد 2، صفحه 115، حدیث 14.

 
عکس روز
 

 
 
نوا
 

Salavate emam reza

 
 
ورود اعضاء
   
 
اخبار قرآني
 
 
  جشن شکوفه‌های دبستان دخترانه نسیم رحمت در سرزمین عجایب
  برگزاری جشن افتتاحیه پیش دبستانی نسیم رحمت خوروبیابانک
  جشن شکوفه های طرح پیش دبستانی نسیم رحمت شعبه زینبیه
  آیین آغاز سال تحصیلی در مرکز تخصصی حفظ قرآن کریم ثامن الائمه علیه السلام
  آغاز سال تحصیلی همزمان با نواختن زنگ مهر و مقاومت در مرکز تخصصی حفظ قرآن‌کریم
  همایش تجلیل از حفاظ موسسه فرهنگی قرآن و عترت ثامن الائمه علیه السلام (اردیبهشت 1403)
  جشن پایان سال تحصیلی نوآموزان پیش دبستانی های قرآنی موسسه فرهنگی آموزشی نسیم رحمت رضوی وابسته به موسسه فرهنگی قرآن و عترت ثامن الائمه علیه السلام (اردیبهشت 1403)
  مرحله پایانی سومین مسابقات حفظ قرآن کریم ویژه حفاظ شعب موسسه فرهنگی قرآن و عترت ثامن الائمه علیه السلام
  محفل انس با قرآن کریم به مناسبت ایام بهار قرآن در محل بنیاد تعاون سپاه کشور
  موسسه فرهنگی قرآن وعترت ثامن‌الائمه علیه السلام در نوزدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن و عترت اصفهان
 
 
 
میهمانان دانشجویان خردسالان   فارسی العربیة English
كليه حقوق اين سايت مربوط به مؤسسه ثامن الائمه(ع) ميباشد