:جستجو
مراکز قرآنی
منتخبين مراكز قرآني
تفسیر نور
تواشیح
پرتال ثامن الائمه
زمان
 

جمعه 28 مهر 1402

 
 
خلاصه آمار سايت
 
 
 
 
.امام علي (عليه السلام) مي فرمايند : بهايي براي جان شما جز بهشت نيست ، پس به كمتر از آن نفروشيدش .
 
 
 
تفسیر موضوعی قرآن کریم

برگرفته شده از کتاب پیام قرآن نوشته آیت الله العظمی مکارم شیرازی

اقوال و آراءِ در مسأله عصمت انبیاء

مسأله مصونیّت انبیاء از گناه و خطا به طور اجمال مورد قبول همه مسلمین، بلکه همه صاحبان ادیان و ملل است، ولى در خصوصیات آن اختلاف فراوان و آراء و اقوال گوناگونى وجود دارد که شرح آن در کتب عقاید و تفسیر و حدیث آمده است.
مرحوم علامّه حلّى در نهج الحق و کشف الصّدق(1)شارحان تجرید الاعتقاد در شرح کلام خواجه طوسى «وَ یَجِبُ فِى النَبِّىَّ اَلْعِصْمَةُ...» و نیز ابن ابى الحدید در شرح نهج البلاغه(2)کردند، ولى مرحوم علامّه مجلسى این بحث را منظّم تر و مشروح تر بیان کرده که عصاره آن را براى احاطه بر اقوال مسأله ذیلا مى آوریم (وآنهارابا اضافاتى به صورت پرانتز در لابه لاى کلام این محقّق بزرگ آورده ایم.)
او در بحث عصمت انبیاء چنین مى گوید:
«اختلاف در باب عصمت انبیاء بین علماى اسلام در چهار موضع است:
1ـ در مورد عقاید
2ـ در امر تبلیغ
3-در بیان احکام
4ـ در اعمال و رفتارشان
در مورد اول تمام امّت اسلامى متّفقند که پیامبران از انحراف اعتقادى و کفر، چه قبل از نبوّت و چه بعد از آن معصوم بوده اند، تنها گروهى از خوارج که مى گویند: "هر گناهى موجب کفر است" و در عین حال صدور گناهان را از پیامبران قبل از نبوّت ممکن دانسته اند معتقد به امکان کفر انبیاء (نعوذ بالله) قبل از نبوّت شده اند، و حتّى از بعضى از آنها نقل شده که گفته اند: این موضوع حتّى بعد از نبوّت نیز امکان پذیر است! ولى این سخن به قدرى بى اساس است که آن را نمى توان به حساب اقوال علماء گذاشت. تعبیر بعضى از مفسّران اهل سنّت ذیل آیه: (وَ وَجَدَکَ ضالاًّ فَهَدى)(3)(ما کُنْتَ تَدْرِى مَا الْکِتَابُ وَ لاَ الایِمانُ)(4)(وَ وَضَعْنَا عَنْکَ وِزْرَکَ)(5) و آیه (قالَ اَسْلَمْتُ لِرَبِّ الْعالَمِینَ) (6)بعضى از آنها مسأله شرک و کفر را قبل از نبوّت مجاز مى دانسته اند(7)گفتیم این گونه سخنان را نمى توان به عنوان اقوال علماى اسلام محسوب کرد.
در مورد دوم یعنى معصوم بودن در امر تبلیغ دین و آیین الهى باز علماى اسلام بلکه تمام صاحبان ادیان و مذاهب اتّفاق نظر دارند که انبیاء در این قسمت از دروغ و تحریف در آنچه مربوط به امر تبلیغ بوده است معصوم بوده اند، خواه عمدى باشد یا سهوى. تنها کسى که در این مسأله مخالفت کرده قاضى ابوبکر باقلانى اشعرى است که گفته است: "نسیان و فراموشى یا سهو زبان در این مورد امکان پذیر است" (این قول نیز چنان در اقلّیت است که نمى توان آن را به حساب مخالفت گذاشت.)
در مورد سوم یعنى آنچه مربوط به بیان احکام است، در این مورد نیز اجماع همه علماء بر این است که خلاف و خطایى از ناحیه آنها سرنمى زند، تنها گروه اندکى از اهل سنّت در این مسأله مخالفت کرده اند که نمى توان مخالفت آنها را جدّى و قابل ملاحظه گرفت (ابن ابى الحدید در اینجا از کرامیّه و حشویه(8)نه تنها خطا را در این قسمت جائز شمرده اند بلکه به افسانه دروغین غرانیق براى اثبات این مقصود در مورد شخص پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) (العیاذ بالله) استدلال نموده اند.)
در مورد چهارم یعنى آنچه مربوط به افعال پیامبران است پنج قول وجود دارد:
1- عقیده شیعه امامیه بر این است که هیچ گونه گناهى نه کبیره ونه صغیره، نه عمداً ونه از روى فراموشى و خطا، از آنها سر نمى زند، تنها کسى که در این مسأله (فقط در یک مورد) مخالفت کرده است شیخ صدوق و استادش محمّد بن حسن بن ولید است که گفته اند مانعى ندارد که خداوند فراموشى را بر پیامبرش در پاره اى از افعال مسلّط سازد نه فراموشى از ناحیه شیطان و همین معنا را درباره ائمه طاهرین نیز گفته اند.
2- اکثر معتزله(9)بر اين عقيده اند كه گناه كبيره از آنها سر نمي زند ولي گناهان صغیره اى که باعث نفرت مردم نشود و نشانه پستى نباشد ممکن است از آنان سرزند!
3- ابو على جبّایى که یکى از متکلمان معتزله و از پیشوایان آنها است(10)معتقد بود که انبیاء مرتکب کبیره یا صغیره از روى عمد نمى شوند، ولى به خاطر اشتباه و سهو ممکن است از آنها سربزند.
4- نَظّام(11)كه او هم از علماي معروف معتزله در عهد بني عباس است و جمعى دیگر عقیده داشتندکه آنها هیچ گونه گناهى جز از روى سهو و خطا انجام نمى دهند، ولى در مقابل سهو و خطا مسئولند، چرا که داراى قوّت معرفت و علوّ رتبه و قدرت بر حفظ خویشتن نسبت به این امور هستند!
5- گروهى از حشویه (اخباریون اهل سنّت) عقیده داشتند که هرگونه کبیره و صغیره اى عمداً و خطاءاً ممکن است از آنها سر زند (ولى معلوم نیست در حال حاضر کسى از آنان طرفدار این مذهب باشد.)»
سپس مرحوم علامّه مجلسى مى افزاید: «در وقت عصمت انبیاء نیز سه قول است:
اول: این که از آغاز تولّد تا پایان زندگى معصومند، و این عقیده معروف امامیه است.
دوم: آنها از موقع بلوغ معصومند، و کفر و گناهان کبیره را قبل از نبوّت نیز مرتکب نمى شوند، و این عقیده بسیارى از معتزله است.
سوم: این که معصوم بودن آنها از زمان نبوّت است، و قبل از آن صادر شدن گناه از آنها امکان پذیر است، و این عقیده غالب اشاعره از جمله فخر رازى است، و بعضى از معتزله مانند ابو على جبّایى و ابو هذیل نیز طرفدار این قول بوده اند.(12)
قابل توجّه این است که به نظر مى رسد سرچشمه این اقوال پراکنده عمدتاً دو چیز باشد:
1- جمود ظواهر بعضى از آیات قرآن که در نظر ابتدایى استشمام عدم عصمت در پاره اى از امور از آنها مى شود، در حالى که دقّت در این آیات، و تفسیر آنها در پرتو آیات دیگر قرآن این توهّم را کاملاً نفى مى کند، ولى چون اهل ظاهر و جمود زحمت تحقیق را به خود نمى دادند گرفتار این گونه عقائد مى شدند.
2- گروهى که دلایل عقلى را در این مسأله دخالت مى دادند و آیات قرآن را بهتر از گروه سابق تفسیر مى کردند، نظر به این که گمان داشتند هدف از بعثت با معصوم بودن بعد از نبوّت، یا معصوم بودن در خصوص دایره تبلیغ، یا از گناهان کبیره حاصل مى شود، هر کدام طرفدار یکى از اقوال بالا شدند.
امّا حق این است که انبیاء به طور کامل معصومند، هم از گناه عمدى و سهوى، چه کبیره باشد وچه صغیره، چه قبل از بلوغ و نبوّت باشد چه بعد از آن، و هم در برابر خطا، خواه در اعتقاد باشد یادر تبلیغ نبوّت و اداى رسالت، یادر بیان احکام و یا درغیر آن معصومند.
این اعتقاد علماى شیعه است، عقیده اصحاب ما پاک بودن انبیاء(علیهم السلام) و ائمه اهل بیت(علیهم السلام) از هرگونه گناه و نشانه هاى پستى و نقایص اخلاقى قبل از نبوّت و بعد از نبوّت است، و دلیل آن روایات ائمه هدى(علیهم السلام) است که به طور قطع و از طریق اجماع اصحاب و روایات کثیره ثابت شده است، تا آن جا که این عقیده از ضروریات مذهب امامیه شمرده مى شود.» (پایان کلام علامّه مجلسى)(13)
با این حال عجیب است که بعضى از دشمنان شیعه در کلمات خود مطالبى را به آنها نسبت داده اند که از آن بیزارند، مثلاً گفته اند: شیعه جایز مى داند انبیاء به هنگام ترس جان ،از روى تقیّه اظهار کفر کنند!» سپس حملات سنگین خود را متوجّه این عقیده کرده اند!.(14)
در حالى که هیچ یک از علماى امامیه کم ترین سخنى در این زمینه نگفته اند، و چه خوب بود این گوینده لااقل نام یک نفر یا یک کتاب را مى برد که چنین عقیده اى در آن اظهار شده باشد، و به گفته مرحوم علاّمه مظفّر این سخن یک دروغ آشکار است و شاید سبب نسبت این دروغ آن باشد که اعتقاد شیعه را در مورد تقیّه، پایه اى براى استنباط غلط قرار داده اند، حال آن که اظهار کفر و حتّى کم تر از آن براى پیامبران در هیچ حال جایز نیست، هرچند جان مقدّس آنها در این راه از دست برود و قربانى دین و آیین خود شوند.
ولى تقیّه مانند آنچه از پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله وسلم) در مسأله هجرت واقع شد که به طور پنهانى از مکّه خارج گشت و از بیراهه به سوى مدینه رسید (تقیّه عملى) مانعى ندارد، و این ربطى به آنچه دشمنان گفته اند ندارد.



پی نوشتها:

1. دلایل الصدوق، جلد 1، صفحه 368.
2. شرح نهج البلاغه، جلد 7، صفحه 7 تا 20.
3. سوره ضحى، آیه 7.
4. سوره شورى، آیه 52.
5. سوره شرح، آیه 7.
6. سوره بقره، آیه 131.
7. براى توضیح بیشتر به کلام ابن ابى الحدید، در همان مدرکى که قبلا اشاره شد مراجعه شود.
8. کرامیّه پیروان محمد بن کرام هستند که در قرن سوّم مى زیسته و اعتقاد به جسمیت خداوند داشته و حشویه (به فتح شین یا به سکون آن) گروهى از معتزله هستند که به ظواهر قرآن چسبیده و قائل به جسمیت خداوند شده اند، و به گفته بعضى این گروه گمراه نخست در درس حسن بصرى شرکت داشتند، هنگامى که حسن سخنانى از آنها شنید که با اسلام مخالف بود دستور اخراج آنها را صادر کرد.
9. معتزله پیروان واصل بن عطاد هستند که از شاگردان حسن بصرى بود سپس از در مخالفت با او در آمد و از او کناره گیرى کرد، لذا پیروانش به معتزله معروف شدند و در میان اهل سنت طرفداران زیادى دارند.
10. جبّا نام یکى از مناطق خوزستان بوده است.
11. نام او ابراهیم بن سیّاره است و به این سبب لقب نظّام به او داده شده که شغلش در بازار بصره به نظم کشیدن مهره ها و فروختن آن بود، یا به این جهت که سخنان خود را به طور منظم ادا مى کرد.
12. بحارالانوار، جلد 11، صفحه 89 تا 91.
13. بحارالانوار، جلد 11، صفحه 91.
14. شیخ روز بهان در کتاب ابطال الباطل، طبق نقل دلایل الصدق، جلد 1، صفحه 369.



 
عکس روز
 

 
 
نوا
 

Salavate emam reza

 
 
ورود اعضاء
   
 
اخبار قرآني
 
 
  موسسه فرهنگی قرآن وعترت ثامن‌الائمه علیه السلام در نوزدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن و عترت اصفهان
  حضور پسران ودختران نسیم رحمت در جشن انقلاب و راهپیمایی ۲۲ بهمن ماه سال 1402
  مراسم آیین نمادین زنگ انقلاب به مناسبت دهه فجر
  جشن عبادت دانش آموزان سوم دبستان دخترانه نسیم رحمت
  حضور خادمان امام رضا در دبستان و پیش دبستانی پسرانه نسیم رحمت
  جشن پایان سال تحصیلی نوآموزان پیش دبستانی های موسسه فرهنگی آموزشی نسیم رحمت رضوی
  برگزاری همایش اساتید، مربیان و معلمین موسسه فرهنگی قرآن و عترت ثامن الائمه علیهم السلام و نسیم رحمت رضوی
  برگزاری محفل انس با قرآن کریم در شهر افوس با همکاری مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت ثامن الائمه علیه السلام
  به وقت کلاس رباتیک
  مراسم تجلیل از رتبه اول مسابقات بین المللی کشور کرواسی و رتبه اول مسابقات تلویزیونی کشوری اسراء
 
 
 
میهمانان دانشجویان خردسالان   فارسی العربیة English
كليه حقوق اين سايت مربوط به مؤسسه ثامن الائمه(ع) ميباشد