ابوبكر پس از دو سال و چند ماه خلافت، بيمار شد و به پاس زحماتى كه عمر در مورد تثبيت خلافت او متحمل شده بود او نيز زمينه را براى خلافت عمر، بعد از خود آماده كرد و مخالفين را نيز قانع نمود.
سال 13 قمری ابوبکر با مشورت با طلحه و عثمان و عبدالرحمن بن عوف، عمر بن خطاب را به خلافت تعیین كرد.
پس از دفن ابوبكر، عمر به مسجد رفت و مردم را از خلافت خود آگاه ساخته و از آنها بيعت گرفت. به غير از على (عليه‌السلام) كه از بيعت با او خودارى كرده بود، بقيه‌ي مسلمين خواه ناخواه با او بيعت نمودند.
عمر در طول مدت خلافتش دائماً با دو كشور بزرگ ايران و روم در حال جنگ بود.

خلافت عثمان و شوری شش نفره

عمر براى انتخاب خليفه‌ي بعد از خود شش نفر را به حضور طلبيد و موضوع خلافت را به صورت شورى ميان آنها محدود نمود. اين شش نفر عبارت بودند از على (عليه‌السلام)، طلحه، زبير، عبد الرحمن ‏بن عوف، عثمان، سعد وقاص.
آنگاه ابوطلحه انصارى را با پنجاه نفر از انصار مأمور نمود كه پشت در خانه‏ ايستاده و منتظر اقدامات آنها باشد و هر کسی مخالفت کرد، بکشند. موقعي‌كه آن شش نفر در نزد عمر حاضر شدند خواست نقاط ضعف آنها را (به حساب خود) يادآور شود به زبير گفت تو بدخلق و مفسدى بنابراين گاهى انسانى و گاهى شيطان، و اما تو اى طلحه، رسول خدا را آزرده نموده‌‏اى و آن حضرت موقع رحلت از تو افسرده خاطر بود به علت آن حرفى كه در روز نزول آيه حجاب گفتي.

و اما تو اى عثمان و الله كه سرگين از تو بهتر است و اما تو اى سعد مرد متكبر و متعصبى و به كار خلافت نمي‌آيى و اگر رياست‌دهى با تو باشد از اداره‌ي آن درمانده شوى، و اما تو اى عبد الرحمن، ضعيف‌القلب و ناتوانى. سپس رو به على (عليه‌السلام) كرد و گفت اگر تو مزاح نمي‌كردى براى خلافت خوب بودى و الله كه اگر ايمان تو را با ايمان تمام اهل زمين بسنجند بر همه زيادتى كند. اين نقشه‌ه‏ايى بود كه عمر براى خلافت عثمان و كشته شدن على (عليه‌السلام) طرح كرده بود، زيرا كسانى را براى شورا انتخاب نموده بود كه با على (عليه‌السلام) مخالف بودند. در اين ميان فقط تنها كسى كه اميد مي‌رفت با على (عليه‌السلام) موافقت كند، زبير بود كه عمر نيز از او چندان دلخوش نبود و در نتيجه‏ هم زبير و هم على (عليه‌السلام) چون در اقليت بودند به قتل مي‌رسيدند. پس از سه روز از قتل عمر هر شش نفر در منزل عايشه جمع شده و به شور و بحث پرداختند.

عثمان گفت :يا على مخالفت جائز نيست و برابر وصيت عمر هركس مخالفت كند جز كشته شدن راه ديگرى ندارد، تو هم عبد الرحمن را به حكميت برگزين. على (عليه‌السلام) فرمودند: حال كه روزگار به كام تو مي‌گردد چرا عجله نموده و مرا به قتل تهديد مي‌كنى؟ براى من روشن است كه عبد الرحمن جانب تو را رعايت خواهد كرد و بر خلاف حق و مصلحت سخن خواهد گفت.
عبدالرحمن مردم را در مسجد پیغمبر جمع نمود تا در حضور مهاجر و انصار رأی خود را اعلام کند. او اول به طرف علی (علیه‌السلام) رفت و برای حضرت شرط گذاشت که طبق دستور خدا و سنت پیغمبر و روش شیخین حکومت کند.
او مي‌دانست امام على (عليه‌السلام) چنين شرطى را نخواهند پذيرفت، بدين جهت مي‌خواست در پيش مردم از آن حضرت اتخاذ سند كند! على (عليه‌السلام) فرمودند: من به دستور الهى و سنت پيغمبر (صلي الله عليه و آله) و روش خودم كه همان رضاى خدا و سنت پيغمبر است رفتار مي‌كنم نه به روش ديگران.

البته عبدالرحمن و عثمان و ساير مردم نيز انتظار شنيدن همين سخن را داشتند و مي‌دانستند كه حضرت سخن به كذب نگويد و از راه حق منحرف نشود. از طرفى امام على (عليه‌السلام) خلافت ابوبكر و عمر را غاصبانه مي‌دانستند و از تضييع حق خود شكايت داشتند، اكنون چگونه ممكن است كه روش آن دو را تصديق كنند؟
عثمان كه از فرط ذوق و شوق سر از پا نمى‌‏شناخت در برابر اين جمله پاسخ مثبت داد و بانگ زد: سوگند مي‌خورم كه جز طريق شيخين به راهى نروم و از روش آنها منحرف نشوم.
عبد الرحمن دست بيعت به دست عثمان داد و او را به خلافت تبريك گفت و بلافاصله بنى‌‏اميه كه منتظر چنين فرصتى بودند هجوم آورده و دسته دسته بيعت نمودند ولى بنى‌‏هاشم و جمعى از صحابه كبار مانند عمار ياسر و مقداد و ساير بزرگان از بيعت خوددارى نمودند و بدين ترتيب عبد الرحمن بن عوف نقش خود را با كمال مهارت بازى كرد و با تردستى عجيب خلافت را از عمر به عثمان منتقل نموده و مقصود عمر را جامه‌ي عمل پوشانيد و على (عليه‌السلام) در اثر حقيقت‌خواهى براى بار سوم از حق مشروع خود محروم گرديد.

تمام اين مقدمات و صحنه‏‌سازى‌‏ها كه به تدبير عمر بوجود آمده بود براى رسيدن عثمان به خلافت و به منظور قتل على (عليه‌السلام) در صورت مخالفت بود به همين جهت آن حضرت درباره‌ي تشكيل اين شورى و نيرنگ‌هاى عبد الرحمن فرمودند: خدعة و اى خدعة (حيله است و چه حيله‌‏اى!؟). حقيقت امر هم همين بود، زيرا به طوري‌كه شرح و توضيح داده شد اين شورا حيله و نيرنگى بيش نبود. ابوبکر خود را خلیفه‌ي بعد رسول و عمر خلیفه‌ي بعد خلیفه و عثمان خود را خلیفه الله می‌دانستند.
خلفای راشدین غیر از علی (عليه‌السلام) همه ابتدا مشرک بودند و این خلاف امامت در قرآن است.

خلافت عثمان 

عثمان پس از آنكه در مسند خلافت نشست بر خلاف سنت پيغمبر و روش شيخين رفتار نمود. عثمان، بنى‌اميه را كه در رأس آنها ابوسفيان قرار گرفته بود از جهت مال و مقام خوشحال کرد و ابوسفيان در مجلسى كه عثمان از بزرگان بنى‌اميه تشكيل داده بود، گفت: كه اين گوى خلافت را مانند توپ بازى به همديگر رد كنيد تا دست ديگرى نيفتد و من هرگز به بهشت و دوزخ ايمان ندارم. عثمان از طایفه‌ي بنی‌امیه و ثروتمند بود.

سیاست پارتی‌بازی، خوشگذرانی، حیف و میل بیت‌المال و قوانین خلاف اسلام حاکم شد، عثمان به سفارش عمر تا یک سال تغییری در حاکمین شهرها نمی‌دهد و سپس نزدیکان خود را به حکومت می‌رساند، عمار را از کوفه عزل و ولید را منصوب می‌کند. ولید در حالت مستی نماز دو رکعتی را چهار رکعت می‌خواند (اعتراض و آشوب می‌شود). صحابی و یاران پیامبر ابوذر، سلمان، عمار و مقداد به علت اعتراض به روش و خلاف‌کاری‌ها و افشای کج‌روی‌ها و فضل و بخشش‌های نابرابر و تبعیض‌های خلیفه عثمان، زندانی، تبعید و مورد اذیت قرار گرفته و ممنوع‌الملاقات می‌شوند. ابن مسعود به خاطر مخالفت با نحوه‌ي جمع‌آوری قرآن توسط عثمان به باد کتک گرفته می‌شود و بر اثر شدت جراحات جان می‌سپارد و عمار برای خواندن نماز بر سر جنازه‌اش مورد سوال قرار می‌گیرد‌ .

درد دل‌هاى امام علي (عليه السلام) از ماجراى سقيفه و غصب خلافت در خطبه‌ي شقشقيه¹

- 1شكوه از ابابكر و غصب خلافت:
آگاه باشيد به خدا سوگند او (ابابكر)، جامه‌ي خلافت را بر تن كرد، در حالى‌كه مى‌‏دانست جايگاه من نسبت به حكومت اسلامى، چون محور آسياب است به آسياب كه دور آن حركت مى‌‏كند. او مى‌‏دانست كه سيل علوم از دامن كوهسار من جارى است، و مرغان دور پرواز انديشه‏‌ها به بلنداى ارزش من نتوانند پرواز كرد. پس من رداى خلافت رها كرده و دامن جمع نموده از آن كناره‌گيرى كردم و در اين انديشه بودم كه آيا با دست تنها براى گرفتن حق خود به پاخيزم يا در اين محيط خفقان‏‌زا و تاريكى كه به وجود آوردند، صبر پيشه سازم، كه پيران را فرسوده، جوانان را پير، و مردان با ايمان را تا قيامت و ملاقات پروردگار اندوهگين نگه مى‌‏دارد. پس از ارزيابى درست، صبر و بردبارى را خردمندانه‌تر ديدم. پس صبر كردم در حالى‌كه گويا خار در چشم و استخوان در گلوى من مانده بود، و با ديدگان خود مى‌‏نگريستم كه ميراث مرا به غارت مى‏‌برند.
 
  -2بازى ابابكر با خلافت:
تا اينكه خليفه‌ي اوّل، به راه خود رفت و خلافت را به پسر خطّاب سپرد. مرا با حيان، برادر جابر چه شباهتى است (من همه روز را در گرماى سوزان كار كردم و او راحت و آسوده در خانه بود.) شگفتا او (ابابكر) كه در حيات خود از مردم مى‌‏خواست عذرش را بپذيرند، چگونه در هنگام مرگ، خلافت را به عقد ديگرى در آورد. هر دو از شتر خلافت سخت‏ دوشيدند و از حاصل آن بهره‏‌مند گرديدند.

  -3شكوه از عمر و ماجراى خلافت:
سرانجام اوّلى حكومت را به راهى در آورد، و به دست كسى (عمر) سپرد كه مجموعه‌‏اى از خشونت، سخت‌گيرى، اشتباه و پوزش‌طلبى بود، زمامدار مانند كسى است كه بر شترى سركش سوار است، اگر عنان محكم كشد، پرده‏‌هاى بينى حيوان پاره مى‌‏شود، و اگر آزادش گذارد، در پرتگاه سقوط مى‌‏كند. سوگند به خدا مردم در حكومت دومى، در ناراحتى و رنج مهمّى گرفتار آمده بودند، و دچار دورويى‌‏ها و اعتراض‏‌ها شدند، و من در اين مدت طولانى محنت‏‌زا، و عذاب‌آور، چاره‏‌اى جز شكيبايى نداشتم، تا آنكه روزگار عمر هم سپرى شد.

  -4شكوه از شوراى عمر:
سپس عمر خلافت را در گروهى قرار داد كه پنداشت من هم‌سنگ آنان مى‏‌باشم، پناه بر خدا از اين شورا در كدام زمان در برابر شخص اوّلشان در خلافت مورد ترديد بودم، تا امروز با اعضاى شورا برابر شوم كه هم اكنون مرا همانند آنها پندارند و در صف آنها قرارم دهند. ناچار باز هم كوتاه آمدم، و با آنان هماهنگ گرديدم. يكى از آنها با كينه‏‌اى كه از من داشت روى برتافت، و ديگرى دامادش را بر حقيقت برترى داد و آن دو نفر ديگر كه زشت است آوردن نامشان.

  -5شكوه از خلافت عثمان :
تا آنكه سومى به خلافت رسيد، دو پهلويش از پرخورى باد كرده، همواره بين آشپزخانه و دستشويى سرگردان بود، و خويشاوندان پدرى او از بنى‌اميّه به پاخاستند و همراه او بيت‌المال را خوردند و بر باد دادند، چون شتر گرسنه‌‏اى كه به جان گياه بهارى بيفتد، عثمان آنقدر اسراف كرد كه ريسمان بافته‌ي او باز شد و اعمال او مردم را برانگيخت، و شكم‌بارگى او نابودش ساخت.

  -6بيعت عمومى مردم با اميرالمؤمنين (عليه‌السلام):
روز بيعت، فراوانى مردم چون يال‏ه‌اى پر پشت كفتار بود، از هر طرف مرا احاطه كردند، تا آنكه نزديك بود حسن و حسين (عليه‌السلام) لگدمال گردند، و رداى من از دو طرف پاره شد. مردم چون گلّه‏‌هاى انبوه گوسفند مرا در ميان گرفتند. امّا آنگاه كه به پاخاستم و حكومت را به دست گرفتم، جمعى پيمان شكستند و گروهى از اطاعت من سرباز زده و از دين خارج شدند، و برخى از اطاعت حق سر برتافتند، گويا نشنيده بودند سخن خداى سبحان را كه مى‌‏فرمايد: «سراى آخرت را براى كسانى برگزيديم كه خواهان سركشى و فساد در زمين نباشند و آينده از آن پرهيزكاران است»، آرى به خدا آن را خوب شنيده و حفظ كرده بودند، امّا دنيا در ديده‌ي آنها زيبا نمود، و زيور آن چشم‏‌هايشان را خيره كرد.

  -7مسؤوليت‏‌هاى اجتماعى:
سوگند به خدايى كه دانه را شكافت و جان را آفريد، اگر حضور فراوان بيعت‌كنندگان نبود، و ياران حجّت را بر من تمام نمى‌‏كردند، و اگر خداوند از علماء عهد و پيمان نگرفته بود كه برابر شكم‌بارگى ستمگران، و گرسنگى مظلومان، سكوت نكنند، مهار شتر خلافت را بر كوهان آن انداخته، رهايش مى‌‏ساختم، و آخر خلافت را به كاسه‌ي اوّل آن سيراب مى‏‌كردم، آنگاه مى‌‏ديديد كه دنياى شما نزد من از آب بينى بزغاله‏‌اى بى‌ارزش‌‏تر است.
گفتند: در اينجا مردى از اهالى عراق بلند شد و نامه‌‏اى به دست امام (عليه‌السلام) داد و امام (عليه‌السلام) آن را مطالعه مى‏‌فرمود، گفته شد، مسايلى در آن بود كه مى‏‌بايست جواب مى‌‏دادند. وقتى خواندن نامه به پايان رسيد، ابن عباس گفت يا اميرالمؤمنين چه خوب بود سخن را از همان‌جا كه قطع شد، آغاز مى‏‌كرديد.
امام (عليه‌السلام) فرمودند: هرگز اى پسر عباس، شعله‏‌اى از آتش دل بود، زبانه كشيد و فرو نشست، ابن عباس مى‏‌گويد، به خدا سوگند بر هيچ گفتارى مانند قطع شدن سخن امام (عليه‌السلام) اين‌گونه اندوهناك نشدم، كه امام نتوانست تا آنجا كه دوست دارد به سخن ادامه دهد.