تفسیر موضوعی قرآن کریم
برگرفته شده از کتاب پیام قرآن نوشته آیت الله العظمی مکارم شیرازی
راه دوم بررسى محتواى دعوت انبیاء
یکى دیگر از طرق شناخت پیغمبران الهى بررسى محتواى دعوت آنها ـ یعنى مجموعه معارف و احکام و قوانین و برنامه هاى سازنده انسانى و اخلاقى ـ است که مردم به سوى آن دعوت مى کردند.
این مسأله را مشروحاً در بحث نبوّت خاصّه، (یعنى اثبات نبوّت پیغمبر اسلام(صلى الله علیه وآله)) به عنوان یک نمونه بیان خواهیم کرد، که وقتى به این نکته دقیقاً توجّه کنیم که او از محیطى که فاقد هرگونه تمدن انسانى، واز میان یک قوم نیمه وحشى با انبوهى از خرافات و عادات و رسوم جاهلى با انواع اختلافات و پراکندگى هاى وحشتناک و عقاید سخیف و انبوه کینه ها و عداوت ها،برخاسته است و با این حال وقتى به تعلیمات او مى نگریم مجموعه اى از عقاید خالص توحیدى مى یابیم که بهترین معرفى از خدا است و صفات جلال و جمال او را در بر دارد و مجموعه اى از تواریخ انبیاء که مقام والاى آنها را آن چنان که شایسته است بیان مى کند، احکام و قوانینى داردکه ضامن عدالت اجتماعى است، و برنامه هایى که خالى از خرافات است و اخلاق و ارزش هایى که به حق متمّم مکارم الاخلاق مى باشد، وداراى نمونه هایى از این مسائل را با ذکر مدارک، از آیات و روایات شرح خواهیم داد.
آیا امکان دارد چنین تعلیماتى از چنان محیطى آن هم از انسانى درس نخوانده ظهور و بروز کند؟ این خود دلیل روشنى بر حقانیّت آورنده آن است.
شبیه این معنا درباره هریک از انبیاء و امامان(علیهم السلام) حاصل شود به تنهایى مى تواند دلیلى بر حقانیّت آنها باشد.
به تعبیر دیگر: چه خارق عادتى از این بالاتر که چنان تعلیمات عالی از یک انسان ظهور و بروز کند، این مسأله مسلّماً بدون امداد الهى امکان پذیر نیست و این یک معجزه است.
بلکه گاه بررسى محتواى دعوت انبیاء و نکات عمیق و باریک و ظرافت هاى تعلیمات آنها، نزد صاحب نظران از معجزه اى همچون شقّ القمر و احیاى مردگان و شفاى بیماران نیز بالاتر است، هرچند در نظر توده عوام، معجزات مادى و جسمانى اهمّیّت بیشترى دارند. این بحث را با همین اختصار رها مى کنیم و منتظر شرح آن در جاى دیگر هستیم.