:جستجو
مراکز قرآنی
منتخبين مراكز قرآني
تفسیر نور
تواشیح
پرتال ثامن الائمه
زمان
 

پنج شنبه 27 مهر 1402

 
 
خلاصه آمار سايت
 
 
 
 
.امام علي (عليه السلام) مي فرمايند : مردم دشمن آنند كه نمي دانند .
 
 

   
تفسير موضوعي قرآن كريم

برگرفته شده از کتاب پيام قرآن نوشته آيت الله العظمي مکارم شيرازي

همسران بهشتى

از مهمترین اسباب آرامش خیال و انس و نشاط در زندگى، داشتن همسرى مناسب و از هر نظر صاحب کمالات است، وجود چنین همسرى در زندگى انسان، خواه نسبت به مرد باشد یا زن، مى تواند تحمل همه مشکلات را بر او آسان سازد، و به زندگى او شادابى و شیرینى و سرور و نشاط بخشد.
به عکس نداشتن چنین همسرى (یا داشتن همسرى نامناسب) کافى است که شهد شیرین زندگى را در کام انسان تلخ کند، هرچند وسائل دیگر از هر نظر براى او آماده باشد.
به تعبیر دیگر همسران مناسب و صاحب کمال و فضیلت و مهربان تنها مایه لذت جسم نیستند، بلکه اساس لذت روحانى را نیز تشکیل مى دهند.
بى جهت نیست که قرآن مجید ضمن بیان نعمت هاى مختلف بهشتى در آیات مختلفى روى این مسأله تکیه کرده و درباره آن تعبیرات جالب و حساب شده اى دارد در یک جا پس از ذکر نعمت هاى دیگر مى فرماید: «وَلَهُمْ فیها اَزْواجٌ مُطَهَّرَةٌ: «براى بهشتیان در آنجا همسرانى پاک و پاکیزه است» (بقره 25).
پاک بودن آنها مفهوم جامعى دارد که هم نقایص و آلودگى هاى جسمى و خلقى را شامل مى شود، و هم آلودگى ها و نقایص معنوى و خلقى را، و مهمترین شرط یک همسر خوب در واقع همین مسأله پاکى اوست.
تعبیر به «مُطَهَّرَةٌ» از تعبیر به «طاهِرَةٌ» گویاتر و والاتر است، چرا که اشاره به این است که خداوند آنها را پاک گردانیده کسى که خدا او را پاک کرده و شهادت به پاکى او مى دهد وضع حالش روشن است.
همین معنا در حدیثى آمده است که «آنها از هر عیب و مسأله ناخوشایندى پاکند».(1)
در چندین آیه از قرآن مجید از همسران بهشتى تعبیر به «حور العین» شده است، در آیه 54 سوره دخان مى فرماید: وَزَوَّجْناهُمْ بِحور عین: «ما آنها را با حور العین تزویج مى کنیم».
عین این تعبیر در 22 طور نیز آمده است در 22 واقعه از این هم فراتر رفته، مى فرماید: وَحُورٌ عَینٌ کَاَمْثَالِ الُّلؤْلُؤ الْمَکْنُونِ: «آنها همسرانى از حور العین دارند همچون مرواریدى که در صدف پنهان است»!.(2)
و در 72 رحمن مى فرماید: «حُورٌ مَقْصُوراتٌ فی الخِیامِ»: «زنان بهشتى حورانى هستند که در خیمه هاى بهشتى مستورند»!
و در 56 و 58 رحمن مى خوانیم: «فیهِّنَّ قاصِراتُ الطَّرْفِ لَمْ یَطْمِثْهُنَّ اِنْسٌ قَبْلَهُمْ وَ لا جانُّ... کانهن الیاقوت و المرجان: «در باغ هاى بهشتى زنانى هستند که جز به همسرانشان عشق نمیورزند و هیچ انس و جن با آنها تماس نگرفته. آنها همچون یاقوت و مرجانند»!.
«حور» جمع «حوراء» و «احور» به گفته بسیارى از ارباب لغت و مفسّران به معناى کسى است که سیاهى چشمش کاملا سیاه، و سفیدیش کاملا شفاف و سفید و درخشنده است، و این نهایت زیبایى چشمان است.
اینکه در قرآن مخصوصاً روى زیبایى چشمان آنها تکیه شده به خاطر این است که بیشترین زیبایى انسان در چشمان اوست!
بعضى نیز آن را به معناى سفیدى تمام اندام تفسیر کرده اند، و لذا «تحویر» به معناى شستن لباس و پاک و سفید کردن آن آمده.
جمع میان هر دو معنا ممکن است که آنان اندامى سفید و چشمانى زیبا، به توصیفى که در بالا گفته شد داشته باشند.
«حواریون» را نیز از این جهت به یاران خاص حضرت مسیح اطلاق مى شد که لباس سفید مى پوشیدند.
اما واژه «عین» جمع «اعین» (بر وزن افضل) و «عَیْناء» در اصل به معناى درشت چشم است و به زن یا مردى که داراى چشمان درشت جذاب و زیبا باشند اطلاق مى شود.
ضمناً باید توجه داشت که هم واژه «حور» و هم واژه «عین» بر مذکر و هم بر مؤنث هر دو اطلاق مى گردد لذا مفهوم گسترده اى دارد که همه همسران بهشتى را شامل مى شود، همسران زن براى مردان با ایمان، و همسران مرد براى زنان مؤمن (در این زمینه باز هم سخن خواهیم گفت).
تکیه بر زیبایى چشمان آنها - همان گونه که قبلا نیز اشاره شد - به خاطر آن است که زیبایى انسان قبل از هر چیز، و بیش از هر چیز، در چشمان اوست، و در واقع این تعبیر سمبلى براى زیبایى تمام جسم و جان است.
«لُؤْلُؤْ» به معناى مروارید «مَکْنُونْ» به معناى پنهان در صدف است که به هنگام خارج شدن از صدف زیبایى و شفافیت و جذابیت فوق العاده اى دارد، تشبیه «حور العین» به «لؤلؤ مکنون» اشاره اى به لطافت و زیبایى بى حد آنهاست و نیز ممکن است اشاره به این معنا باشد که آنها کاملا از چشم دیگران مستورند، نه دستى به آنها رسیده، و نه چشمى بر آنها افتاده است!
بعضى از مفسّران نیز گفته اند چون «حور» از ماده «حیرت» گرفته شده مفهومش این است که همسران بهشتى چنان زیبا هستند که چشم از دیدنشان حیران مى شود.(3)
در توصیف دیگرى از «حوران بهشتى» بعد از آنکه آنها را به عنوان زنانى نیکو خلق و زیبا توصیف مى کند، مى افزاید: «آنها مقصورات در خیمه هاى بهشتى هستند» (حُورٌ مَقْصُوراتٌ فی الْخِیامِ) مقصور را به معناى مستور تفسیر کرده اند، و بعضى گفته اند منظور مصون و محفوظ بودن آنها از دید دیگران و عدم ابتذال آنهاست، بعضى نیز در تفسیر آن گفته اند اشاره به این است که آنها تنها چشم به همسرانشان دوخته اند، و به غیر آنها عشق نمىورزند و علاقه ندارند، همان چیزى که در تفسیر «قاصِراتُ الطَّرْفِ» نیز گفته شده است، زیرا «طرف» (بر وزن حرف) به معناى پلک چشم هاست و از آنجا که هنگام نگاه کردن پلک ها به حرکت درمى آید، این واژه به معناى حرکت کردن چشم ها به کار مى رود، بنابراین قاصِراتُ الطَّرْفِ اشاره به زنانى است که نگاهشان کوتاه، یعنى مخصوص همسرانشان است، و این بزرگترین امتیاز همسر است که جز به همسرش نیندیشد، و به غیر او علاقه نداشته باشد.
این نکته نیز قابل توجه است که «خیمه» در لغت عرب تنها به معناى خیمه هاى پارچه اى نیست، بلکه هر ساختمان مدورى را خیمه مى گویند، حتى بعضى از ارباب لغت گفته اند هر ساختمانى که از سنگ و آجر و غیر آن باشد خیمه است و ریشه اصلى آن طبق گفته «مقاییس اللغه» به معناى اقامه و ثبات است.
از روایات اسلامى استفاده مى شود که خیمه هاى بهشت مانند سایر مواهب آن هیچ شباهتى به خیمه هاى دنیا ندارد، بعضى از آنها یک پارچه مروارید است.
در توصیف دیگر زنان بهشتى را به «یاقوت» و «مرجان» تشبیه کرده است: کَاَنَّهُنَّ الْیاقُوتُ وَ الْمَرْجانُ (رحمن 58) (یعنى به سرخى و صفا و درخشندگى یاقوت و به سفیدى و زیبایى شاخه مرجان، و مى دانیم هنگامى که این دو رنگ یعنى «سفید» و «سرخ» شفاف به هم بیامیزند، زیباترین رنگ را تشکیل مى دهند.
«یاقوت» سنگى است معدنى و بسیار شفاف که معمولا سرخ رنگ است، و «مرجان» شبیه به شاخه هاى درختانى است، و در دریاها یافت مى شود، و رنگ هاى مختلف دارد، و در اینجا ظاهراً منظور نوع سفید آن است، بعضى آن را به معناى مرواریدهاى کوچک تفسیر کرده اند(4)سفیدتر و زیباتر و شفاف تر است.
ولى دانشمندان امروز «مرجان» را موجود زنده اى مى دانند که شبیه شاخه هاى کوچک درخت است و در اعماق دریاها مى روید، مدتها دانشمندان آن را نوعى گیاه فکر مى کردند ولى بعد روشن شد که ویژگى هاى حیوان را دارد هرچند به صخره هاى کف دریا مى چسبد!.
در بیان دیگر آنها را به عنوان «اَبکار» و سپس «عُرُب» و «اَتْراب» توصیف مى کند مى فرماید: فجعلناهن ابکارا - عربا اترابا (واقعه 36 و 37).
«ابکار» جمع «بکر» به معناى دوشیزه است و از بعضى از روایات و کلمات مفسّران استفاده مى شود که این حالات در همسران بهشتى دائم و همیشگى است، و با آمیزش دگرگون نمى شود!.
«عُرُب» (بر وزن کُتُب) جمع «عَروب» (بر وزن صبور) به معناى زنى است فصیح و خوش زبان که با حرکات و سخنان شیرین علاقه خود را به همسرش اظهار مى کند، و در اصل از ماده «اِعْرابْ» به معناى اظهار گرفته شده است، و گاه به معناى کسى که ظاهر حال او از عفت و پاکیش حکایت مى کند تفسیر شده.
بعضى نیز آن را به معناى ناز و کرشمه داشتن تفسیر کرده اند که با معناى فوق فاصله چندانى ندارد.
واژه «اتراب» در سه آیه از قرآن مجید نیز به عنوان توصیف براى همسران بهشتى ذکر شده.(5)
این واژه جمع «تِرْب» (بر وزن حِزب) به معناى افراد هم سن و سال است، و بیشتر در مورد جنس مؤنث به کار مى رود، و به گفته بعضى در اصل از «ترائب» که به معناى دنده هاى قفسه سینه است گرفته شده که شباهت زیادى با هم دارند.
بعضى نیز آن را از ماده «تُراب» (خاک) دانسته اند گویى همه با هم متولد شده، و بر خاک زمین گام نهاده اند.
به هر حال این هم سن و سال بودن زنان بهشتى ممکن است اشاره به شباهت سنى با همسرانشان باشد، چرا که همسران هم سن و سال غالباً احساسات یکدیگر را بهتر درک مى کنند، و یا اشاره به هم سن و سال بودن و شباهت آنها با یکدیگر در جوانى و خوبى و حسن ظاهر و باطن است، درست شبیه تعبیر معروفى که مى گوییم: آنها همه خوبند یک به یک از همه بهتر!.
ولى ذکر این وصف همراه اوصاف دیگر مانند «عرب» و «کواعب» و «قاصرات الطرف» درباره زنان بهشتى نشان مى دهد که معناى اوّل مناسب تر است.
«کَواعِبْ» که در توصیف زنان بهشتى یکبار در قرآن مجید در سوره نبأ آمده، جمع «کاعب» به معناى دوشیزه کم سن و سال است، و از ماده «کعب» در اصل به معناى برآمدگى پشت پاست و در اینجا اشاره به کسى است که تازه بر آمدگى سینه او آشکار شده و این در آغاز جوانى است، این احتمال نیز داده شده که اشاره به دوران بلوغ جسمانى است که تمام بدن شروع به رشد سریعترى مى کند.
به این ترتیب همسران بهشتى جامع تمام امتیازات و زیبایى ها و حسن ظاهر و باطن و فضائل جسمانى و روحانى و اخلاقى هستند و آنچه خوبان همه دارند آنها تنها دارند!.
بار دیگر تکرار مى کنیم اینها همه اشارتى است به حقایق والاى مادى و معنوى عالم دیگر که شرح و تفصیل آن بر ما پوشیده است.



پی نوشتها:

(1). تفسیر المیزان، جلد 1 ذیل آیه مورد بحث، مرحوم علاّمه مجلسى آن را در جلد 8 بحار الانوار صفحه 140 آورده است (ازواج مطهرة من انواع الاقذار و المکاره).
(2). در محل اعراب «حور عین» احتمالات متعددى داده شده از جمله اینکه مبتدا براى خبر مقدر است (لهم حور عین) یا عطف بر ولدان مخلدون مى باشد ولى احتمال اوّل صحیح تر به نظر مى رسد زیرا حور العین براى خدمت نیستند.
(3). ابوالفتوح رازى در تفسیر خود آن را از بعضى مفسران پیشین نقل کرده است (جلد 11، صفحه 13).
(4). این معنا را «راغب» در «مفردات» و جمعى دیگر از اهل لغت و ارباب تفسیر ذکر کرده اند.
(5). نبأ 33 - سوره ص 52 و واقعه 37.


 
عکس روز
 

 
 
نوا
 

Salavate emam reza

 
 
ورود اعضاء
   
 
اخبار قرآني
 
 
  موسسه فرهنگی قرآن وعترت ثامن‌الائمه علیه السلام در نوزدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن و عترت اصفهان
  حضور پسران ودختران نسیم رحمت در جشن انقلاب و راهپیمایی ۲۲ بهمن ماه سال 1402
  مراسم آیین نمادین زنگ انقلاب به مناسبت دهه فجر
  جشن عبادت دانش آموزان سوم دبستان دخترانه نسیم رحمت
  حضور خادمان امام رضا در دبستان و پیش دبستانی پسرانه نسیم رحمت
  جشن پایان سال تحصیلی نوآموزان پیش دبستانی های موسسه فرهنگی آموزشی نسیم رحمت رضوی
  برگزاری همایش اساتید، مربیان و معلمین موسسه فرهنگی قرآن و عترت ثامن الائمه علیهم السلام و نسیم رحمت رضوی
  برگزاری محفل انس با قرآن کریم در شهر افوس با همکاری مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت ثامن الائمه علیه السلام
  به وقت کلاس رباتیک
  مراسم تجلیل از رتبه اول مسابقات بین المللی کشور کرواسی و رتبه اول مسابقات تلویزیونی کشوری اسراء
 
 
 
میهمانان دانشجویان خردسالان   فارسی العربیة English
كليه حقوق اين سايت مربوط به مؤسسه ثامن الائمه(ع) ميباشد