سفر مجازي به مسجد سهله

يكي از مشهورترين مساجد اسلامي كه در قرن اول هجري توسط قبايل عرب در سمت شمال غربي مسجد جامع كوفه، به فاصله حدود دو كيلومتر ساخته شده است، مسجد شريف «سهله» است كه در منابع تاريخي از آن با نامهايي چون مسجد سهيل، بني ظفر و عبدالقيس... ياد شده است.

مقام حضرت ابراهيم (عليه السلام): اين مقام در جهت شمال غربي و بين ديوار غربي و شمالي قرار دارد. در روايتي آمده است اين مسجد، خانه حضرت ابراهيم خليل (عليه السلام) بوده است كه از آنجا به سمت قوم «عمالقه» رفتند.

مقام حضرت يونس (عليه السلام): اين مقام در جهت جنوب غربي بين ديوار جنوبي و غربي قرار دارد.

مقام حضرت ادريس (عليه السلام): اين مقام در بين ديوار شرقي و شمالي قرار دارد. اين مقام را مقام عيسي (عليه السلام) هم مي‌نامند. اين قسمت از مسجد به «بيت الخضر» هم معروف است.

مقام حضرت صالح (عليه السلام): اين مقام در سمت شرقي بين ديوار جنوبي و شرقي قرار دارد كه به مقام صالحين، انبيا و مرسلين معروف است.

مقام امام صادق (عليه السلام): اين مقام درست در وسط مسجد است. براساس روايات تاريخي، حضرت امام صادق (عليه السلام) مدتي در آنجا اقامت نموده و به عبادت و دعا مشغول بوده‌اند.

مقام امام زمان (عليه السلام): اين مقام هم در قسمت مياني مسجد، كمي مايل به سمت جنوب، در بين مقام‌هاي امام سجاد (عليه السلام) و حضرت يونس (عليه السلام) قرار دارد. امروزه ساختماني به طول 80 متر و عرض 5/5 متر در اين محل بنا شده است. حضرت ولي عصر (عليه السلام) در اين مقام، نماز و دعا و نيايش به جاي آورده‌اند و عالم بزرگوار علامه بحرالعلوم آن حضرت را در اين مكان شريف در حال مناجات با پروردگار زيارت كرده‌اند. گذشته از آن، گزارشهاي بسياري از ملاقات با آن حضرت در اين مسجد مبارك در طول تاريخ نقل شده است كه اين امر سبب اقبال بسيار عاشقان و شيفتگان خالص آن حضرت به اين مكان شريف گشته و در نتيجه ساختمان اين قسمت، بارها توسط شيعيان مخلص تجديد بنا شده است. براي اين مقام زيارتنامه مخصوصي در كتب روايي نقل شده است كه به همراه ساير دعاها و عبادات به جاي آورده مي‌شود.

فضايل مسجد سهله
در مجموعه روايات با تعابير مختلفي از جايگاه معنوي و منزلت مسجد سهله ياد شده است. مي‌توان گفت از اخبار چنان معلوم مي‌شود كه بعد از مسجد اعظم كوفه، مسجدي به فضيلت اين مسجد وجود ندارد. در توصيف علل فضيلت آن به نكاتي اشاره شده است كه در اينجا بعضي از آنها را يادآور مي‌شويم.

ابوبصير نقل كرده است كه امام صادق (عليه السلام) به ايشان فرمودند:

اي ابابصير! گويي روزي را مي‌بينم كه حضرت مهدي (عليه السلام) با خانواده‌اش در مسجد سهله فرود مي‌آيند. ابوبصير مي‌گويد: به حضرت صادق (عليه السلام) عرض كردم آن مسجد منزل قائم (عليه السلام) خواهد بود حضرت فرمودند: آري، اين مسجد منزل حضرت ادريس (عليه السلام) و حضرت ابراهيم (عليه السلام) بوده است و خداوند هيچ پيامبري را به پيامبري مبعوث نكرده است مگر آن كه وي در اين مسجد نماز گزارده است. مسكن حضرت خضر (عليه السلام)  در اين مسجد است. هر كسي در اين مسجد اقامت داشته باشد مثل آن است كه در چادر پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) اقامت دارد... هر كس در اين مكان شريف نماز به جاي آورد و به دنبال آن با نيّت خالص دعا كند، حاجت او برآورده مي‌شود و اگر كسي از ترس امري به آنجا پناه ببرد خداوند وي را از آن خطر در امان نگه مي‌دارد. ابو بصير مي‌گويد به امام صادق (عليه السلام) عرض كردم: به درستي كه اين مكان شريف بسيار فضيلت دارد. حضرت فرمودند: آيا باز فضيلتهاي آن را بشمارم. عرض كردم: آري. حضرت صادق (عليه السلام) فرمودند: مسجد سهله از جمله مكانهايي است كه خداوند تبارك و تعالي دوست دارد در آنجا دعا خوانده شود هيچ شب و روزي نيست مگر آن كه ملائكه اين مسجد را زيارت مي‌كنند و در آنجا به عبادت خدا مشغول مي‌شوند. اگر من در نزديك اين مسجد ساكن بودم همه نمازهايم را در آنجا به جاي مي‌آوردم... بعد ابوبصير مي‌گويد به حضرت صادق (عليه السلام) عرض كردم قائم (عليه السلام) هميشه آنجا خواهند بود؟ حضرت فرمودند: آري...

امام سجاد (عليه السلام)  مي‌فرمايند:

من صلّي في مسجد السهلة ركعتين. زاد اللَّه في عمره سنتين.

هر كس در مسجد سهله دو ركعت نماز به جاي آورد خداوند دو سال بر عمر او مي‌افزايد.

باز مي گويد: از امام صادق (عليه السلام) سؤال كردم كه با فضيلت ترين مكان بعد از حرم خداوند عزّوجلّ كجاست؟ حضرت فرمودند:

كوفه است... كه مسجد سهيل در آنجاست، مسجدي كه خداوند تبارك و تعالي هيچ پيامبري را مبعوث نكرده است مگر اين كه در آن مسجد نماز به جاي آورده است. عدالت الهي از آن مسجد ظاهر خواهد شد و قائم (عليه السلام) در آنجا مستقر خواهد شد... آنجا منزل پيامبران و اوصيا و صالحان است.

باز از امام صادق (عليه السلام) روايت شده است كه:

هر گرفتاري به مسجد سهله بيايد و بين عشائين دو ركعت نماز به جاي آورد و خداوند را بخواند، خداوند گرفتاريش را برطرف مي‌سازد.

آن حضرت همچنين در اشاره و تأكيد به فضيلت بسيار زياد اين مسجد فرموده‌اند:

اگر عمويم، زيد بن علي قبل از قيام و آغاز جنگ در اين مكان نماز و دعا به جاي مي‌آورد اجل او يك سال به تأخير مي‌افتاد.

باز در اين باره «طيالسي» از «علا» نقل كرده است كه:

روزي خدمت امام صادق (عليه السلام) شرفياب شدم آن حضرت به من فرمودند: آيا در مسجدي كه در كوفه هست و شما آن را مسجد سهله مي‌ناميد و ما آن را مسجد «شهري» مي‌خوانيم نماز به جاي مي‌آوري؟ عرض كردم: البته كه در آنجا نماز مي‌خوانم. سپس حضرت فرمودند: به آن مسجد حتماً برو هيچ گرفتاري و صاحب حاجتي به آنجا نمي‌رود مگر اين كه خداوند گرفتاري و حاجت او را برطرف مي‌سازد...

بشّار مكاري نيز مي‌گويد:

در كوفه به خدمت امام صادق (عليه السلام) مشرف شدم، حضرت را در حالي كه مشغول خوردن خرماي طبرزد بود ملاقات كردم. امام (عليه السلام) به من فرمودند: اي بشّار! نزديك بيا و از اين خرماها ميل كن. عرض كردم: گواراي وجودتان، من وقتي مي‌آمدم با صحنه‌اي برخورد كردم كه قلب مرا به درد آورد، لذا ميل به خوردن چيزي ندارم. حضرت اصرار كردند و قسم دادند تا از خرماها بخورم لذا من هم مشغول خوردن شدم. بعد از من پرسيدند: مگر در راه چه ديدي كه ناراحت شدي؟ عرض كردم: وقتي مي‌آمدم تعدادي از سربازان سلطان را ديدم كه زني را كشان كشان در حالي كه بر سر و صورت او مي‌زدند به طرف زندان مي‌بردند و او هم كمك مي خواست ولي كسي به داد او نرسيد. حضرت فرمودند: چرا آن زن را مي‌زدند؟ عرض كردم: از مردم شنيدم كه آن زن گفته بود: « يا فاطمه! خداوند لعنت كند بر كساني كه به تو ظلم كردند».

بشار مي‌گويد: وقتي حضرت اين سخن را شنيدند دست از خوردن كشيدند و شروع به گريه كردند و آنقدر گريستند كه محاسن مباركشان و حتي دستمالي كه در دست داشتند خيس شده بود.

سپس به من فرمودند: اي بشار! آماده شو تا به مسجد سهله برويم و در آنجا دعا كنيم كه خداوند آن زن را از دست آنها نجات دهد. وقتي ما عازم مسجد سهله شديم بعضي از شيعيان هم به دارالخلافه رفتند تا ببينند سرنوشت آن زن چه مي‌شود. ما كه به مسجد رسيديم هر كداممان در گوشه‌اي مشغول خواندن دو ركعت نماز شديم. بعد از نماز امام صادق (عليه السلام) دستهاي خود را بلند كردند و اين دعا را خواندند: « أنت اللَّه لا إله إلاّ أنت مبدي ء الخلق و معيدهم، و أنت اللَّه إله إلاّ أنت خالق الخلق و رازقهم، و أنت اللَّه لا إله إلاّ أنت القابض الباسط، و أنت اللَّه لا إله إلاّ أنت مدبّر الامور و باعث من في القبورأنت وارث الأرض و من عليها، أسالك باسمك المخزون المكنون الحيّ القيوم، و أنت اللَّه لا اله الاّ انت عالم السّرّ واخفي أسالك باسمك الذي إذا دعيت به أجبت و إذا سئلت به أعطيت و أسالك بحقّ محمّد و أهل بيته و بحقّهم الذي أوحبته علي نفسك أن تصلّي علي محمد و آل محمد و أن تقضي لي حاجتي الساعة الساعة.

يا سامع الدّعاء يا سيّداه يا مولاه يا غياثاه أسالك بكلّ اسم سميت به نفسك أو استأثرت به في علم الغيب عندك أن تصلّي علي محمّد و آل محمد و ان تعجّل خلاص هذه المرأة يا مقلّب القلوب والأبصار يا سميع الدعاء.»

آنگاه حضرت به سجده رفتند و ذكرهايي را خواندند كه من آنها را نمي‌شنيدم، سپس سر خود را از سجده برداشتند و فرمودند: بلند شو! همين حالا زن آزاد شد.

بشّار مي‌گويد: از مسجد بيرون آمديم در وسط راه با فردي كه به دارالخلافه رفته بود تا از عاقبت كار آن زن باخبر شود، برخورد نموديم حضرت به او فرمود: چه خبر؟

آن مرد گفت: آنها زن را آزاد كردند.

حضرت فرمود: چگونه آزادش كردند؟

مرد گفت: نفهميدم ولي من در كنار درب دارالخلافه بودم كه نگهباني از دارالخلافه بيرون آمد و آن زن را صدا زد و گفت: آن چه حرفي بود كه تو زدي؟

زن گفت: اشتباهاً گفتم: يا فاطمه خداوند لعنت كند به كساني كه به تو آن ظلمها را كردند.

بعد آن نگهبان دويست درهم پول درآورد و به زن گفت: اين را بگير و سلطان را حلال كن.

زن از گرفتن آن پول خودداري كرد. وقتي نگهبان ديد كه او از گرفتن پول خودداري مي‌كند دوباره به دارالخلافه برگشت. كمي بعد از آن خارج شد و به زن گفت: تو آزادي مي‌تواني به خانه‌ات برگردي و زن هم به خانه‌اش رفت.

امام صادق (عليه السلام) فرمودند: از گرفتن دويست درهم خودداري كرد؟ آن مرد گفت: آري! در حاليكه قسم به خدا به آن پول محتاج هم بود.

بشار مي‌گويد: حضرت از جيب‌شان هفت درهم درآوردند و به من دادند و فرمودند: به منزل آن زن برو و سلام مرا به او برسان و اين پول را به او بده.

بشار مي‌گويد: ما همگي به منزل آن زن رفتيم و سلام امام صادق (عليه السلام) را به او رسانديم. آن زن گفت: شما را به خدا، براستي امام صادق (عليه السلام) به من سلام رساندند؟

بشار مي‌گويد: من به او گفتم: به خدا قسم كه امام صادق (عليه السلام) به شما سلام رساندند. در اين حال آن زن صيحه‌اي زد و بيهوش افتاد. ما صبر كرديم تا او به خود آمد و گفت: سخني را كه گفتيد باز بگوئيد و سه مرتبه آن پيام را براي زن تكرار كرديم و بعد به او گفتيم: اين پول را بگير كه آنها را امام (عليه السلام) براي شما فرستادند. زن پولها را گرفت و گفت: به امام (عليه السلام) بگوئيد كه از خداوند براي كنيز خودش طلب آمرزش كند. من احدي را بهتر از او و آباء و اجدادش نمي‌شناسم كه به واسطه آن به خداوند توسل پيدا كنم.

بشار مي‌گويد: بعد به خدمت امام صادق (عليه السلام) برگشتيم و ماوقع را شرح داديم حضرت با گريه براي آن زن دعا كردند.