|
|
سخنان گهربار امام سجاد (عليه السلام)
|
|
1- خَفِ اللهَ تَعالی لِقُدرتِهِ عَلَیکَ، وَاستَحی مِنهُ لِقُربِةِ مِنکَ
از خدای متعال بترس، به دلیل قدرتش بر تو و شرم کن، به دلیل نزدیکی‌اش به تو.
الدّر الباهرۀ: ص 25
|
|
2- لا یَهلِکُ مؤمنٌ بَینَ ثَلاثِ خِصالٍ: شَهادةُ ان لا اِلهَ الا اللهُ وَحدَهُ لا شَریکَ لَهُ وَ
شَفــاعَةُ رَسولِ اللهِ (صلي الله عليه و آله)، وَ سَعةُ رَحمَةِ اللهِ جَلَّ وَ عَزَّ
مؤمن با این سه چیز هلاک نمی‌شود: گواهی به
یکتایی خداوند و شریک نداشتن او، و
شفاعت فرستاده‌ي خدا حضرت رسول (صلي‌الله‌عليه‌و آله)،
وسعت رحمت خداوند عز وجل.
اعلام الدین: ص 299
|
3- شَهادَةُ انّ لا اِلهَ الا اللهُ هِیَ الفِــطرةُ وَ صَلاةُ الفَریضةُ هِیَ المِلَّةُ، وَ الطّاعةُ
للهِ هِیَ العِصمةُ
گواهی به یکتایی خداوند در فطرت، و نماز واجب جزو دین، و اطاعت از خُدا، نگهدارنده‌ی
انسان است.
الخصال: ص 447
|
|
4- مَن عَتَبَ عَلَی الزَّمانِ طالَت مَعتَبَتُهُ
کسی که روزگار را سرزنش کند، سرزنشش به درازا کشد.
عیون اخبار الرضا: ج 2 ص 53
|
5- لِکُــلِّ شَیءٍ فاکِــهةٌ و فاکِــهةٌ السَّــمعِ الکَـلامُ الحَسَنُ
هر چیزی را مایه‌ی لذتی است و لذت گوش، سخن نیکوست.
اعلام الدین: ص 299
|
6- تَرکُ طَلَبِ الحَوائجِ الی الناسِ هُو الغِنی الحاضِرُ
حاجت نبردن پیش مردم، ثروتی نقد و موجود است.
تحف العقول: ص 279
|
|
7- ثَلاثٌ
مَنْ كُنَّ فيهِ مِنَ الْمُؤمِنينَ كانَ في كَنَفِ اللّهِ، وَأظَلَّهُ اللّهُ
يَوْمَ الْقِيامَةِ في
ظِلِّ عَرْشِهِ، وَآمَنَهُ مِنْ فَزَعِ الْيَوْمِ
الاْكْبَرِ:
مَنْ
أَعْطي النّاسَ مِنْ نَفْسِهِ ما هُوَ
سائِلهُم لِنَفْسِهِ، ورَجُلٌ لَمْ يَقْدِمْ
يَداً وَ رِجْلاً حَتّي يَعْلَمَ أَنَّهُ في طاعَةِ اللّهِ قَدِمَها أَوْ
في مَعْصِيَتِهِ، وَ رَجُلٌ لَمْ يَعِبْ أخاهُ بِعَيْب حَتّي يَتْرُكَ ذلكَ الْعِيْبَ
مِنْ نَفْسِهِ
سه حالت و خصلت
در هر يك از مؤمنين باشد در پناه خداوند خواهد بود و روز قيامت در
سايه رحمت عرش
الهي ميباشد و از سختي ها و شدايد صحراي محشر در امان است:
اوّل آن كه در كارگشائي
و كمك به نيازمندان و درخواست كنندگان دريغ ننمايد. دوّم آن كه
قبل از هر نوع
حركتي بينديشد كه كاري را كه مي‌خواهد انجام دهد يا هر سخني را كه
مي‌خواهد بگويد آيا رضايت و خوشنودي خداوند در آن است يا مورد غضب و سخط او
ميباشد. سوّم قبل از عيب جوئي و بازگوئي عيب ديگران، سعي كند
عيب هاي خود را
برطرف نمايد.
بحارالأنوار، ج 75، ص 141، ح 3
|
8- ثَلاثٌ مُنْجِياتٌ لِلْمُؤْمِن:
كَفُّ لِسانِهِ عَنِ النّاسِ وَ اغْتِيابِهِمْ، وَ إشْغالُهُ نَفْسَهُ بِما
يَنْفَعُهُ لاِخِرَتِهِ وَ دُنْياهُ، وَ طُولُ الْبُكاءِ عَلي خَطيئَتِهِ
سه چيز موجب
نجات انسان خواهد بود: بازداشت زبان از بدگوئي و غيبت مردم، خود را
مشغول به
كارهائي كردن كه براي آخرت و دنيايش مفيد باشد. و هميشه بر خطاها و
اشتباهات خود
گريان و ناراحت باشد.
بحارالأنوار، ج 75، ص 140، ح 3
|
9- أرْبَعٌ مَنْ كُنَّ فيهِ كَمُلَ
إسْلامُهُ، وَ مَحَصَتْ ذُنُوبُهُ، وَ لَقِيَ رَبَّهُ وَ هُوَ عَنْهُ راض:
وِقاءٌ
لِلّهِ بِما يَجْعَلُ عَلي نَفْسِهِ لِلنّاس، وَ صِدْقُ لِسانِه مَعَ
النّاسِ، وَ الاْسْتحْياء مِنْ كُلِّ
قَبِيح عِنْدَ اللّهِ وَ عِنْدَ النّاسِ، وَ
حُسْنُ خُلْقِهِ مَعَ أهْلِهِ
هركس داراي چهار
خصلت باشد، ايمانش كامل، گناهانش بخشوده خواهد بود، و در حالتي
خداوند را ملاقات
مي‌كند كه از او راضي و خوشنود است: 1ـ خصلت خودنگهداري و تقواي
الهي به
طوري كه بتواند بدون توقّع و چشم داشتي، نسبت به مردم خدمت نمايد. 2ـ
راست گوئي و صداقت نسبت به مردم در تمام موارد زندگي. 3ـ حيا و پاكدامني
نسبت به
تمام زشتي هاي شرعي و عرفي.
مشكاة الأنوار، ص 172
|
10- يَا ابْنَ آدَم، إنَّكَ لا تَزالُ
بَخَيْر ما دامَ لَكَ واعِظٌ مِنْ نَفْسِكَ، وَما كانَتِ الْمُحاسَبَةُ
مِنْ
هَمِّكَ، وَما كانَ الْخَوْفُ لَكَ شِعاراً
اي فرزند آدم،
تا آن زماني كه در درون خود واعظ و نصيحت كننده‌اي دلسوز داشته باشي،
در
تمام امور بررسي و محاسبه كارهايت را اهميّت دهي، و در تمام حالات ـ از عذاب الهي
ـ
و ترس و خوف داشته باشي; در خير و سعادت خواهي بود.
مشكاة الأنوار، ص 246
|
11- إنَّ الْمَعْرِفَةَ، وَكَمالَ
دينِ الْمُسْلِمِ تَرْكُهُ الْكَلامَ فيما لايُغْنيهِ، وَقِلَّةُ ريائِهِ،
وَحِلْمُهُ،
وَصَبْرُهُ، وَحُسْنُ خُلْقِهِ
همانا معرفت و
كمال دين مسلمان در گرو رها كردن سخنان و حرف هائي است كه به حال
او سودي ندارد. همچنين از ريا و خودنمائي دوري جستن; و در برابر مشكلات زندگي بردبار
و شكيبا بودن; و نيز داراي اخلاق پسنديده و نيك سيرت بودن است.
تحف العقول، ص 202
|
12- مَنْ لَمْ يَكُنْ عَقْلُهُ
أكْمَلَ ما فيهِ، كانَ هَلاكُهُ مِنْ أيْسَرِ ما فيهِ
كسي كه بينش و
عقل خود را به كمال نرساند به سادگي در
هلاكت و گمراهي و سقوط
قرار خواهد گرفت.
بحارالأنوار، ج 1، ص 94، ح 26
|
13- رَأْيْتُ الْخَيْرَ كُلَّهُ قَدِ
اجْتَمَعَ فِي قَطْعِ الطَّمَعِ عَمّا فِي أيْدِي النّاسِ
تمام خيرات و
خوبي هاي دنيا و آخرت را در چشم پوشي و قطع طَمَع از زندگي و اموال
ديگران مي‌بينم.
الكافي، ج 2، ص 320
|
14- عَجَباً كُلّ الْعَجَبِ لِمَنْ
عَمِلَ لِدارِ الْفَناءِ وَتَرَكَ دارَ الْبقاء
بسيار عجيب است
از كساني كه براي اين دنياي زودگذر و فاني كار مي‌كنند و خون دل
مي‌‌‌خورند ولي آخرت را كه باقي و ابدي است رها و فراموش كرده‌اند.
بحارالأنوار، ج 73، ص 127، ح 128
|
15- إذا قامَ قائِمُنا أذْهَبَ اللّهُ
عَزَوَجَلّ عَنْ شيعَتِنا الْعاهَةَ، وَ جَعَلَ قُلُوبَهُمْ كُزُبُرِ
الْحَديدِ،
وَجَعَلَ قُوَّةَ الرَجُلِ مِنْهُمْ قُوَّةَ أرْبَعينَ رَجُلاً
هنگامي كه قائم
ما ( حضرت حجّت، روحي له الفداء و عجّ) قيام و خروج نمايد خداوند بلا و
آفت را از
شيعيان و پيروان ما بر‌مي‌دارد و دل هاي ايشان را همانند قطعه آهن محكم
مي‌نمايد، و نيرو و قوّت هر يك از ايشان به مقدار نيروي چهل نفر ديگران خواهد
شد.
بحارالأنوار، ج 52، ص 316، ح 12
|
16- إيّاكَ وَمُصاحَبَةُ الْفاسِقِ،
فَإنّهُ بائِعُكَ بِأكْلَة أَوْ أقَلّ مِنْ ذلِكَ وَإيّاكَ وَمُصاحَبَةُ
الْقاطِعِ
لِرَحِمِهِ فَإنّي وَجَدْتُهُ مَلْعُوناً في كِتابِ اللّهِ
بر حذر باش از
دوستي و همراهي با فاسق چون كه او به يك لقمه نان و چه بسا كمتر از آن
هم، تو را
مي‌فروشد; و مواظب باش از دوستي و صحبت كردن با كسي كه قاطع صله رحم
ميباشد
چون كه او را در كتاب خدا ملعون يافتم.
تحف العقول، ص 202
|
17- نَظَرُ الْمُؤْمِنِ فِي وَجْهِ
أخِيهِ الْمُؤْمِنِ لِلْمَوَدَّةِ وَالْمَحَبَّةِ لَهُ عِبادَة
نظر كردن مؤمن
به صورت برادر مؤمنش از روي علاقه و محبّت عبادت است.
تحف العقول، ص 204
|
18- إبْنَ آدَم إنَّكَ مَيِّتٌ
وَمَبْعُوثٌ وَمَوْقُوفٌ بَيْنَ يَدَي اللّهِ عَزَّ وَ جَلّ مَسْؤُولٌ، فَأعِدَّ
لَهُ
جَواباً
اي فرزند آدم!
(اي انسان! تو) خواهي مُرد و سپس محشور مي شوي و در پيشگاه خداوند
متعال جهت
سؤال و جواب احضار خواهي شد، پس جوابي مهيّا و آماده كن.
تتحف العقول، ص 202
|
19- لَوِ اجْتَمَعَ أهْلُ
السّماءِ وَ الاْرْضِ أنْ يَصِفُوا اللّهَ بِعَظَمَتِهِ لَمْ يَقْدِرُوا
چنانچه تمامي
اهل آسمان و زمين گِرد هم آيند و بخواهند خداوند متعال را در جهت عظمت
توصيف و تعريف كنند، قادر نخواهند بود.
الكافي، ج 1، ص 102، ح 4
|
20- لَوْ يَعْلَمُ النّاسُ ما فِي
طَلَبِ الْعِلْمِ لَطَلَبُوهُ وَ لَوْ بِسَفْكِ الْمُهَجِ وَ خَوْضِ اللُّجَجِ
چنانچه مردم
منافع و فضايل تحصيل علوم را مي‌دانستند هر آينه آن را تحصيل مي‌كردند
گرچه
با ريخته شدن و يا فرو رفتن زير آب‌ها در گرداب‌هاي خطرناك باشد.
بحارالأنوار، ج 1، ص 185، ح 109
|
21- إنَّ لِسانَ ابْنَ آدَم يَشْرُفُ
عَلي جَميعِ جَوارِحِهِ كُلَّ صَباح فَيَقُولُ: كَيْفَ أصْبَحْتُمْ؟
فَيَقُولُونَ:
بِخَيْر إنْ تَرَكْتَنا، إنَّما نُثابُ وَ نُعاقَبُ بِكَ
هر روز صبحگاهان
زبان انسان بر تمام اعضاء و جوارحش وارد مي‌شود و مي‌گويد:چگونه‌ايد؟
و در چه وضعيّتي هستيد؟ جواب دهند: اگر تو ما را رها كني خوب و آسوده هستيم، چون
كه ما به وسيله تو مورد ثواب و عقاب قرار مي‌گيريم.
وسائل الشّيعة، ج 12، ص 189، ح 1
|
22- إنَّ اللّهَ يُحِبُّ كُلَّ قَلْب
حَزين، وَ يُحِبُّ كُلَّ عَبْد شَكُور
همانا خداوند هر قلب حزين و غمگيني را دوست دارد و هر بنده شكرگذاري را دوست دارد.
بحارالأنوار، ج 71، ص 38، ح 25
|
23- مُجالَسَةُ الصَّالِحيِنَ
داعِيَةٌ إلي الصَّلاحِ، وَ أَدَبُ الْعُلَماءِ زِيادَةٌ فِي الْعَقْلِ
هم نشيني
با صالحان انسان را به سوي صلاح و خير مي‌كشاند; و احترام و ادب نسبت به
علما نشانه‌ي زيادي در عقل است.
بحارالأنوار، ج 1، ص 141
|
24- مَنْ رَمَي النّاسَ بِما فيهِمْ
رَمَوْهُ بِما لَيْسَ فيِهِ
هركس مردم را
عيب جوئي كند و عيوب آنان را بازگو نمايد و سرزنش كند، ديگران او را متهّم
به غير
واقعيّات مي‌كنند.
بحار الأنوار، ج 75، ص 261، ح 64
|
25- ما مِنْ جُرْعَة أَحَبُّ إلي
اللّهِ مِنْ جُرْعَتَيْنِ: جُرْعَةُ غَيْظ رَدَّها مُؤْمِنٌ بِحِلْم، أَوْ
جُرْعَةُ مُصيبَة رَدَّها مُؤْمِنٌ بِصَبْر
نزد خداوند
متعال حالتي محبوب تر از يكي از اين دو حالت نيست: حالت غضب و غيظي كه
مؤمن
با بردباري و حلم از آن بگذرد و ديگري حالت بلا و مصيبتي كه مؤمن آن را با شكيبائي
و صبر بگذراند.
مستدرك الوسائل، ج 2، ص 424، ح 21
|
26- الرِّضا بِمَكْرُوهِ الْقَضاءِ،
مِنْ أعْلي دَرَجاتِ الْيَقينِ
شادماني و راضي
بودن به سخت ترين مقدّرات الهي از عالي‌ترين مراتب ايمان و يقين
خواهد
بود.
مستدرك الوسائل، ج 2، ص 413، ح 16
|
27- يا مَعْشَرَ مَنْ لَمْ
يَحِجَّ اسْتَبْشَرُوا بِالْحاجِّ إذا قَدِمُوا فَصافِحُوهُمْ وَعَظِّمُوهُمْ،
فَإنَّ
ذلِكَ يَجِبُ عَلَيْكُمْ تُشارِكُوهُمْ في الاْجْرِ
شماهائي كه به
مكّه نرفته‌ايد و در مراسم حجّ شركت نكرده‌ايد، بشارت باد شماها را به
آن حاجياني كه بر مي‌گردند، با آن‌ها مصافحه كنيد و بزرگشان بداريد تا در
پاداش و ثواب
حجّ آن‌ها شريك باشيد.
من لا يحضره الفقيه، ج 2، ص 147، ح97
|
28- ما مِنْ جُرْعَة أَحَبُّ إلي
اللّهِ مِنْ جُرْعَتَيْنِ: جُرْعَةُ غَيْظ رَدَّها مُؤْمِنٌ بِحِلْم، أَوْ
جُرْعَةُ مُصيبَة رَدَّها مُؤْمِنٌ بِصَبْر
نزد خداوند
متعال حالتي محبوب تر از يكي از اين دو حالت نيست: حالت غضب و غيظي كه
مؤمن
با بردباري و حلم از آن بگذرد و ديگري حالت بلا و مصيبتي كه مؤمن آن را با شكيبائي
و صبر بگذراند.
مستدرك الوسائل، ج 2، ص 424، ح 21
|
29- آياتُ الْقُرْآنِ خَزائِنُ
الْعِلْمِ، كُلَّما فُتِحَتْ خَزانَةٌ، فَيَنْبَغي لَكَ أنْ تَنْظُرَ ما فيها
هر آيه اي
از قرآن، خزينه اي از علوم خداوند متعال است، پس هر آيه را كه مشغول خواندن
مي‌شوي، در آن دقّت كن كه چه مي‌يابي.
مستدرك الوسائل، ج 4، ص 238، ح 3
|
30- مَنْ زَوَّجَ لِلّهِ، وَوَصَلَ
الرَّحِمَ تَوَّجَهُ اللّهُ بِتاجِ الْمَلَكِ يَوْمَ الْقِيامَةِ
هركس براي رضا و
خوشنودي خداوند ازدواج نمايد و با خويشان خود صله رحم نمايد،
خداوند او را در
قيامت مفتخر و سربلند مي‌گرداند.
مشكاة الأنوار، ص 166
|