تفسیر موضوعی قرآن کریم
برگرفته شده از کتاب پیام قرآن نوشته آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تعيين امام تنها از سوى خدا است
از مجموع بحث هايى كه در مورد ويژگى هاى امام، و شباهت او در بسيارى از جهات با پيامبران آمد; چنين نتيجه گرفته مى شود كه امامان معصوم(عليهم السلام) بايد از سوى خدا تعيين شوند. به تعبير ديگر، نه انتخاب مردم و نه اجماع امّت يا انتصاب از سوى افراد عادى در اين زمينه اهميّتى ندارد; چرا كه ويژگى هايى در امام و جانشين پيامبر معتبر است كه جز خدا از آن آگاه نيست، و مهم ترين آنها همان مقام عصمت و علم مخصوص است، كه امام بدون اين دو بال و پر قادر بر پرواز در فضاى امامت و پيشوايى خلق نيست!
چه كسى مى داند كه فلان شخص، از گناه و خطا مصونيّت دارد يا نه؟ و سيطره آگاهى او بر تمام مسائل تشريع، و زندگانى انسان هادر حدّ امامت و رهبرى امّت است يا نه؟
حتى تشخيص ساير صفات ويژه اى كه براى امام در بالا شمرده شد; براى بسيارى از مردم و گاه همه آنها مشكل است. بنابراين به خوبى مى توان نتيجه گرفت كه راهى براى تعيين امام جز از طريق انتصاب الهى نيست.
اين «انتصاب» از سه راه ثابت مى شود:
نخست: از طريق پيامبر(صلى الله عليه وآله) يا امام معصوم پيشين كه جانشين الهى خود را به فرمان حق تعيين كند; و او را به همه مردم معرفى نمايد; و در واقع او هم در اين مسأله واسطه انتقال فرمان خدا به مردم است.
دوم: از طريق مشاهده معجزات آن گونه كه در بحث نبوّت گذشت، يعنى: انجام خارق عاداتى كه از طاقت بشر بيرون است; آن هم به نحوى كه توأم با تحدّى و دعوت ديگران به معارضه باشد كه اگر قبول ندارند همانند آن را بياورند.
منتها تحدى در مسأله نبوّت در زمينه نبوّت است، و تحدّى در مسأله امامت در زمينه امامت. و يا به تعبير ساده تر، شخص مدّعى امامت دست به انجام خارق عاداتى كه از هيچ انسانى ساخته نيست مى زند و آن را با ادّعاى امامت همراه مى سازد.
مسلم است چنين خارق عاداتى از سوى خدا به او اعطا شده، و خداوند حكيم و عالم هرگز اين وسيله را در اختيار مدّعيان دروغين قرار نخواهد داد.
سوم: راه سومى نيز در اينجا وجود دارد همانند آنچه در بحث نبوّت گذشت و آن جمع آورى قرائن است، يعنى مجموعه صفات و اعمال و ويژگى هايى در كسى ديده شود كه انسان از ملاحظه آنها، يقين پيدا كند كه او امام معصوم و پيشواى الهى است مثلاًويژگى هاى اخلاقى و صفات و فضائل والاى انسانى و سوابق و كارنامه درخشان و سخنان و علم و آگاهى هاى شخصى، مجموعاً دست به دست هم دهند و به يقين ثابت كنند كه او امام معصوم و جانشين پيامبر(صلى الله عليه وآله)است.