تفسير موضوعي قرآن كريم
برگرفته شده از کتاب پیام قرآن نوشته آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سایه هاى بهشتى
در آیات بسیارى اشاره به سایه هاى بهشتى شده است از جمله در آیات سوره واقعه مى خوانیم: وَ اَصْحابُ الْیَمینِ ما اَصْحابُ الْیَمینِ - فی سِدْر مَخْضُود - وَ طَلْح مَنْضُود - وَ ظِّل مَمْدُود - وَ مَاء مَسْکُوب «و اصحاب یمین چه اصحاب یمینى؟! آنها در سایه درخت سدر بى خار قرار دارند، و در سایه درخت طلح پر برگ (طلح درختى است خوشرنگ و خوشبو) و سایه کشیده و گسترده در کنار آبشارها» (واقعه 27 تا 31).
مى دانیم سایه درختان لطیف ترین و زیباترین سایه هاست، نه مانند سایه هاى خیمه ها و اطاق هاى تاریک است، و نه فاقد جریان هوا، و از سوى دیگر رطوبت ملایم برگ ها سایه را تلطیف مى کند، و بوى خوش درختان و شکوفه ها و گل ها به آن لطف بیشترى مى بخشد.
سایه هاى بهشتى همیشگى است، و لذا آرامش انسان را هرگز بر هم نمى زند اُکُلُها دائمٌ وَ ظِلُّها: «میوه ها و سایه هایش دائمى است» (رعد 35).
و گاه از آن تعبیر به «ظِلِّ ظَلیلْ» شده است مى فرماید وَ نُدْخِلُهُمْ ظِّلا ظَلیلا «آنها را در سایه هایى که هرگز قطع نمى شود وارد مى کنیم» (نساء 57).(1)
روى این جهات روشن مى شود که هواى بهشت مطبوع ترین و جالب ترین و دل انگیزترین هواها است، چنانکه در آیه 13 انسان مى خوانیم: لایَرَوْنَ فیها شَمْساً وَ لا زَمْهَریْراً: «این در حالى است که بهشتیان نه آفتاب سوزان را در آنها مى بینند و نه سرما را»(2)(3)
پی نوشتها:
(1). جالب اینکه ظل ظلیل به معناى سایه سایه دار است که در مجموع کنایه از سایه کامل و همیشگى و عالى است - در آیات متعدد دیگرى نیز اشاره به مسأله سایه ها شده است، مانند رعد 35 پس 56 و مرسلات 41.
(2). «زمهریر» از ماده «زمهر» به معناى شدّت سرما یا شدت غضب است، و در اینجا معناى اوّل مراد است.
(3). همین معنا در آیات 30 واقعه و 56 یس و 41 مرسلات نیز آمده است.