:جستجو
مراکز قرآنی
منتخبين مراكز قرآني
تفسیر نور
تواشیح
پرتال ثامن الائمه
زمان
 

يكشنبه 6 خرداد 1403

 
 
خلاصه آمار سايت
 
 
 
 
.امام علي (عليه السلام) مي فرمايند : كسي كه نهان خود را اصلاح كند ، خدا آشكار او را نيكو گرداند .
 
 
 
   
تفسير موضوعي قرآن كريم

برگرفته شده از کتاب پيام قرآن نوشته آيت الله العظمي مکارم شيرازي


شدت فوق العاده عذاب هاى دوزخیان(مقدمه) :

همان گونه که پاداش هاى الهى و مواهب بهشتى در قیامت دو گونه است «روحانى» و «جسمانى» که شرح مبسوط آن گذشت، عذاب هاى دوزخى نیز بر دو گونه است: روحانى و جسمانى، زیرا مى دانیم معاد دو جنبه دارد و هر کدام مجازات و پاداش مناسب خود را مى طلبد.
به علاوه اعمال انسان در این جهان نیز دو گونه است «اعمال قلبى و روحى» و «اعمال جسمى و مادى» بنابراین ممکن نیست در آنجا تنها یک نوع پاداش یا کیفر وجود داشته باشد.
آیات مختلف قرآن و روایات اسلامى نیز گواه روشنى بر این مدعاست.
با این اشاره نخست به سراغ مجازات هاى جسمانى دوزخیان مى رویم، و به آیاتى که در این زمینه وارد شده گوش جان فرا مى دهیم، و آنها را تحت عناوین زیر مطالعه مى کنیم.
الف- شدت فوق العاده عذاب هاى دوزخیان.
ب- غذاى دوزخیان.
ج- نوشیدنى هاى آنها.
د- لباس دوزخیان.
هـ ـ سایر عذاب هاى جسمانى آنان.

شدت فوق العاده عذاب هاى دوزخیان.

1- (یَوَدُّ المُجْرِمُ لَوْیَفْتَدی مِنْ عَذابِ یَوْمَئِذ ببنیه - وَ صاحِبَتِهِ وَ اَخیهِ وَ فَصیلَته الَّتی تُؤْویه - وَ مَنْ فی الأرْضِ جَمیعاً ثُمَّ یُنْجیهِ)(معارج 11 - 14).
2- (فَیُومَئِذ لا یُعذِبُ عَذابَهُ اَحَدٌ - وَ لا یُوثِقُ وَ ثاقَهُ اَحَدٌ)(فجر 25 - 26).
3- (فَیُعَذِبُهُ الله العذابَ الأکْبَرَ) (غاشیة - 24).
4- (اِنْطلِقُوا اِلى ظِّل ذی ثلاث شُعَب - لاظَلیل وَلا یُغْنى مِنَ اللَّهَبِ - اِنّها تَرْمی بِشَرر کَالقَصْرِ - کَاَنَّهُ جِمالَةٌ صُفْرٌ) (مرسلات 30 - 33).
5- (و یتَجنَّبُها الأشْقى - الذَّی یصْلى النَّارَ الکُبرى - ثُمَّ لا یَمُوتُ فیها وَ لا یَحیى) (اعلى 11 - 13).

ترجمه:

1- گنهکار دوست مى دارد فرزندان خود را در برابر عذاب آن روز فدا کند، و همسر و برادرش را، و قبیله اش را که همیشه از او حمایت مى کردند و تمام مردم روى زمین را، تا مایه نجاتش شود.
2- در آن روز هیچ کس عذابى همانند عذاب او نمى کند و هیچ کس همچون او کسى را به بند نمى کشد.
3- خداوند او را به عذاب بزرگ مجازات مى کند.
4- بروید به سوى سایه سه شاخه! (از دودهاى خفقان بار آتش!) سایه اى که نه آرام بخش است و نه از شعله ها جلوگیرى مى کند، جرقه هایى از خود پرتاب مى کند مانند یک کاخ! گویى (در سرعت و کثرت) همچون شتران زرد رنگى هستند (که به هر سو پراکنده مى شوند).
5- اما بدبخت ترین افراد از آن (تذکر الهى) دورى مى گزیند، همان کسى که در آتش بزرگ وارد مى شود، سپس در آن آتش نه مى میرد و نه زنده مى شود!.

تفسیر و جمع بندى


شدت عذاب دوزخ در قیامت به اندازه اى است که قرآن در نخستین آیات مورد بحث مى فرماید: «شخص گنهکار دوست مى دارد که فرزندان خود را در برابر عذاب آن روز فدا کند - (حتى) همسر و برادرش، و قبیله اش را که همیشه از او حمایت مى کردند» و تمام مردم روى زمین را تا سبب نجاتش شود (یَودّ المُجْرِم لَو یفْتَدی مِن عَذاب یَوْمَئِذ بِبَنیهِ وَ صَاحِبَتِه وَ اخِیه وَ فصیلَتِهِ التِی تُؤْویهِ - وَ مَنْ فِی الأرْضِ جَمیعَاً ثُمَّ یُنْجیهِ).(1)
این تعبیر به خوبى نشان مى دهد که عذاب الهى در آن روز به قدرى هولناک است که مجرم حاضر مى شود تمام سرمایه هاى خود، و همه عزیزانش، بلکه تمام مردم جهان را براى نجات خودش فدا کند، (و تعبیرى از این گویاتر و رساتر نیست) امّا چه سود که هیچ یک از اینها از او پذیرفته نمى شود او گرفتار اعمال خویش و عواقب دردناک آن است.

همین معنا در سومین آیه با تعبیر دیگرى منعکس شده است، اشاره به کافرانى که به حق پشت مى کنند نموده، مى فرماید: «خداوند او را به عذاب اکبر مجازات مى کند»(فَیُعَذِبَهُ اللهُ العذابَ الأکْبَرَ).
عذاب اکبر (سخت ترین عذاب ها) اشاره به عذاب روز قیامت است در برابر مجازات هاى دنیا که از آن تعبیر به «عذاب ادنى» شده چنانکه در آیه 21 سوره الم سجده مى خوانیم (وَلَنُذِیقنَّهُمْ مِنْ العذابِ الأدنى دونَ عذابِ الاکْبَرِ): «ما به آنها از عذاب ادنى (عذاب این دنیا) پیش از عذاب اکبر مى چشانیم».
قابل توجه اینکه گاهى عذاب هاى الهى در دنیا نسبت به اقوام گنهکار - مانند قوم لوط چنان شدید بوده که تمام شهر و آبادى ها و زندگى و اجساد آنها را درهم کوبیده است، ولى باز هم اینها در برابر عذاب قیامت عذاب اصغر است و این امر از شدت فوق العاده مجازات هاى قیامت خبر مى دهد.

در چهارمین آیه گوشه اى از عذاب شدید دوزخیان در عبارات دیگرى بیان شده، به منکران قیامت و دادگاه عدل الهى گفته مى شود: بروید به سوى همان چیزى که پیوسته آن را انکار مى کردید «بروید به سوى سایه سه شاخه (از دودهاى خفقان بار آتش دوزخ) سایه اى که نه آرام بخش است و نه جلو شعله هاى آتش را مى گیرد (بلکه بر آثار مرگبار آن مى افزاید) جرقه هایى از خود به بیرون پرتاب مى کند مانند یک کاخ! گویى همچون شتران زرد رنگى هستند» (که با سرعت به هر سو پراکنده مى شوند) (اِنْطَلِقُوا اِلى ظِل ذی ثَلاثِ شُعَب - لاظَلیل وَ لا یُغنى مِنَ اللَّهَبِ - اِنها تَرْمی بِشَرَر کالقصرِ - کَانَهُ جِمالَةٌ صُفْرٌ).
در این آیات نکته هاى عجیبى پیرامون شدت آتش دوزخ بیان شده: نخست اینکه به منکران این دادگاه بزرگ و آلوده گان به انواع گناه گفته مى شود بروید به سوى سایه، امّا کدام سایه؟! سایه ناشى از دودهاى خفقان بارى که سه شاخه دارد. شاخه اى برفراز سر و شاخه اى از سمت راست و چپ، خلاصه سایه مرگبارى که از هر سوى آنها را احاطه مى کند، سایه اى نه همچون سایه هاى آرامبخش درختان با طراوت بهشتى با سایه سقف ها و قصرها سایه اى داغ و سوزان!.
دیگر اینکه سایه چند شاخه اى که پر از جرقه هاى آتشین است، جرقه هایى عظیم همچون کاخ ها! یا همچون شترانى زرد رنگ که با سرعت به هر سو مى دوند!.
جائى که سایه اش چنین باشد آتشش چگونه است؟!.
چه تعبیرات حساب شده و تکان دهنداى؟ مردم همیشه براى نجات از گرما به سراغ سایه ها مى روند، در حالى که در اینجا سایه اى جز سایه دودهاى آتش زا چیز دیگرى نیست، که اگر در زمان نزول آیات تصور آن مشکل بود امروز میدان هاى جنگ هاى جنایت بار که بمب ها چند تنى بر آن فرو مى ریزند و همه چیز در دود و آتش فرو مى رود مى تواند تصویر کوچکى از آن عذاب بزرگ داشته باشد، با آن جرقه هاى عظیم و ترکش هاى آتشین که تا شعاع وسیعى اطراف خود را پر از شراره مى کند تازه این سایه آن آتش است.(2)
تعبیر به «قصر» ممکن است اشاره اى به کاخ هاى ستمگران باشد، و تشبیه جرقه هاى آتش دوزخ به این کاخ ها که همیشه قلوب محرومان را آتش زده بسیار پرمعناست، همچنین تشبیه به شتران زرد رنگ یکدست، که از نشانه ثروت بى حساب مستکبران بوده، تعبیر پر معنای دیگرى در این زمینه است.
ممکن است بعضى چنین پندارند که تشبیه این شراره ها گاهى به قصر و گاهى به شتران زرد رنگ با هم سازگار نیست، چون یکى بسیار بزرگ و دیگرى به نسبت کوچک است.
ولى باید توجه داشت که هریک از این دو تشبیه ناظر به جنبه هاى خاصى است، تشبیه اوّل براى عظمت این شراره هاست و تشبیه دوّم براى کثرت و سرعت و پراکنده شدن به هر سو، همچون پراکنده شدن شتران در بیابان هاست، یا اشاره به تفاوت این جرقه هاست، جرقه هاى بزرگ آن همچون کاخ هاى ستمگران است، و جرقه هاى کوچک آن همچون شتران زرد رنگ آنها!..
«جِمالة» جمع «جَمَلْ» به معناى «شتر» است، مانند حجر و حجاره، و «صُفْر» بر وزن «قُفل» جمع «اصفر» به معنى شیءِ زرد رنگ است، و گاه به رنگ هاى تیره مایل به سیاه نیز اطلاق شده، ولى در اینجا مناسب معناى اوّل است.

در پنجمین و آخرین آیات، تعبیر دیگرى دیده مى شود که حکایت از شدّت عذاب هاى دزوخى مى کند، مى فرماید: «بدبختترین مردم از آن (تذکّرات بیدار کننده الهى) دورى مى کنند - همان کسى که در آن آتش بزرگ وارد مى شود - سپس در آن مى میرد و نه زنده مى شود» (ویَتَجَنَّبُها الأشْقى - الذَّی یَصْلَى النَّارَ الکُبْرى - ثُمَّ لا یَمُوتُ فیها وَ لا یَحْیى).
این ترسیمى است از شدّت عذاب دوزخ، که دوزخیان همیشه در حالتى بین موت و حیات گرفتارند، نه مى میرند که چیزى درک نکنند، و آسوده شوند، و نه آن حالت را مى توان زندگى نام نهاد همان گونه که در عذاب هاى شدید دنیاست که انسان حالتى بین مرگ و حیات و به این ترتیب دائماً میان مرگ و زندگى دست و پا مى زنند.
تعبیر به «النارِ الکُبْرى» (آتش بزرگ) در برابر آتش کوچک است که اشاره به عذاب هاى این دنیا مى باشد.
در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم: (اِنَّ نارَکُمْ هذهِ جُزْءٌ مِنْ سَبْعِینَ جَزأً مِنْ نارِ جَهَنَّمَ، وَ قَدْ اُطْفِئَتْ سَبْعینَ مَرَّةً بِالماءِ ثُمَّ التَهَبَتْ! وَ لَوْلا ذلِکَ ما اسْتَطاعَ آدَمِیُّ اَنْ یُطِیقَها)!:(3)جزءی از آتش دوزخ است که هفتاد مرتبه با آب خاموش شده باز شعله ورگردیده، و اگر چنین نبود هیچ انسانى قدرت تحمل آن را نداشت یعنى نمى توانست در کنار آن قرار گیرد».
همین معنا از علی(علیه السلام) از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) نیز نقل شده است.
بعضى از مفسّران احتمال داده اند که «نار کُبرى» اشاره به قسمتى از دوزخ است که عذابش شدیدتر است (یعنى پایین ترین طبقات دوزخ).(4)
ولى تفسیر اول مناسب تر به نظر مى رسد.
این بود گوشه اى از ابعاد وسیع و گسترده آتش دوزخ و شدّت عذاب دردناک آن.



پی نوشتها:

(1). «فصیله» از ماده «فصل» به معناى جدا شدن است، و در اینجا به معناى عشیره و قبیله اى است که انسان از آن به وجود آمده است.
(2). بعضى معتقدند ضمیر «اِنّها» به آتش (النار) باز مى گردد که مؤنث مجازى است گرچه «نار» در آیه ذکر نشده، امّا به قرینه سایه دودها مى توان آن را استفاده کرد، ولى بهتر این است که ضمیر به شاخه هاى سه گانه این سایه خفقان بار باز گردد، چون هدف آن است که آثار مرگبار این سایه معلوم شود تا موضوع آتش به طریق اولى روشن گردد.
(3). تفسیر امام حسن عسکرى(علیه السلام) طبق نقل بحارالأنوار، جلد 8، صفحه 288، حدیث 21.
(4). المیزان، جلد 20 ذیل آیه مورد بحث.


 
عکس روز
 

 
 
نوا
 

Salavate emam reza

 
 
ورود اعضاء
   
 
اخبار قرآني
 
 
  جشن شکوفه‌های دبستان دخترانه نسیم رحمت در سرزمین عجایب
  برگزاری جشن افتتاحیه پیش دبستانی نسیم رحمت خوروبیابانک
  جشن شکوفه های طرح پیش دبستانی نسیم رحمت شعبه زینبیه
  آیین آغاز سال تحصیلی در مرکز تخصصی حفظ قرآن کریم ثامن الائمه علیه السلام
  آغاز سال تحصیلی همزمان با نواختن زنگ مهر و مقاومت در مرکز تخصصی حفظ قرآن‌کریم
  همایش تجلیل از حفاظ موسسه فرهنگی قرآن و عترت ثامن الائمه علیه السلام (اردیبهشت 1403)
  جشن پایان سال تحصیلی نوآموزان پیش دبستانی های قرآنی موسسه فرهنگی آموزشی نسیم رحمت رضوی وابسته به موسسه فرهنگی قرآن و عترت ثامن الائمه علیه السلام (اردیبهشت 1403)
  مرحله پایانی سومین مسابقات حفظ قرآن کریم ویژه حفاظ شعب موسسه فرهنگی قرآن و عترت ثامن الائمه علیه السلام
  محفل انس با قرآن کریم به مناسبت ایام بهار قرآن در محل بنیاد تعاون سپاه کشور
  موسسه فرهنگی قرآن وعترت ثامن‌الائمه علیه السلام در نوزدهمین نمایشگاه بین المللی قرآن و عترت اصفهان
 
 
 
میهمانان دانشجویان خردسالان   فارسی العربیة English
كليه حقوق اين سايت مربوط به مؤسسه ثامن الائمه(ع) ميباشد