تفسیر موضوعی قرآن کریم
برگرفته شده از کتاب پیام قرآن نوشته آیت الله العظمی مکارم شیرازی
قرآن و گسترش جهان
در آيه 47 سوره ذاريات مى خوانيم: «وَالسَّمَاءَ بَنَيْنَاهَا بِأَيْدٍ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ »: «و ما آسمان را با قدرت بنا كرديم، و همواره آن را وسعت مى بخشيم». «اَيْد»«بر وزن صيد» به معناى قدرت و قوت است همان گونه كه در ديگر آيات قرآن نيز به اين معنا آمده است. بعضى از مفسران، براى اَيْد علاوه بر آنچه گفته شد، معناى نعمت را نيز ذكر كرده اند، در حالى كه «يَد» گاهى به معناى نعمت مى آيد كه جمعش اَيْدى و جمع جمعش اَيادى است.
به هر حال جمله: « انّا لَموسعون»: «ما همواره آن را وسعت مى بخشيم» به وضوح مى رساند كه خداوند، آسمان ها را كه با قدرت كامله اش آفريده است و پيوسته گسترش مى دهد، و از آنجا كه اين مطلب در گذشته بر دانشمندان و مفسران روشن نبود، بسيارى اين جمله را به معناى توسعه رزق از سوى خداوند بر بندگان، از طريق نزول باران، يا از طرق مختلف تفسير كرده اند و بعضى آن را به معناى غنا و بى نيازى خداوند مى دانند كه هر قدر بخشش و عطا كند خزائن او كاستى نمى گيرد.
ولى امروزه مشاهدات نجومى به وسيله تلسكوپ ها نشان مى دهد كه كرات آسمانى و كهكشان ها به سرعت از هم دور مى شوند، و جهان در حال گسترش است، پس مفهوم اين جمله كاملا براى ما آشكار مى شود.
در كتاب آغاز و انجام جهان نوشته جان الدر مى خوانيم:
«جديدترين و دقيق ترين اندازه گيرى ها در طول امواجى كه از ستارگان پخش مى شود، پرده از روى اين حقيقت عجيب و حيرت آور بر مى دارد و نشان مى دهد كه مجموعه ستارگانى كه جهان از آنها تشكيل شده پيوسته با سرعت زيادى، از مركز جهان دور مى شوند و هر قدر فاصله آنها از اين مركز بيشتر مى گردد; بر سرعت سير آنها افزوده مى شود و به نظر مى رسد كه زمانى تمام ستارگان در اين مركز مجتمع بوده اند و بعد از آن از هم پاشيده و مجموعه ستارگان بزرگى از آنها جدا شده و به سرعت به هر طرف روانه مى شوند. ضمناً دانشمندان از اين موضوع چنين استفاده كرده اند كه جهان داراى نقطه شروعى بوده است»(1).
در همان كتاب از جرج گاموف در كتاب آفرينش جهان چنين نقل شده: «فضاى جهان كه از ميلياردها كهكشان تشكيل يافته در حال گسترش سريع است. حقيقت اين است كه جهان ما در حال سكون نيست، بلكه در حال انبساط است و پى بردن به اين كه جهان ما در حال انبساط و گسترش است كليد اصلى گنجينه معماى جهان شناسى را نشان مى دهد، زيرا اگر حالا جهان در حال انبساط باشد لازم مى آيد كه زمانى در حال انقباض بسيار شديد بوده است»(2).
در كتاب مرزهاى نجوم نوشته فرد هويل درباره سرعت و انبساط و گسترش جهان مى خوانيم:
«تندترين سرعت عقب نشينى كرات كه تاكنون اندازه گيرى شده نزديك به شصت و شش هزار كيلومتر در ثانيه است. كهكشان هاى دورتر در نظر ما به اندازه اى كم نوراند كه اندازه گيرى سرعت آنها به سبب عدم نور كافى دشوار است. تصويرهايى كه از آسمان برداشته شده آشكارا اين كشف مهم را نشان مى دهد كه فاصله اين كهكشان ها بسيار سريع تر از كهكشان هاى نزديك افزايش مى يابد»(3).
به اين ترتيب با تفسير روشنى در زمينه آيه فوق و گسترش آسمان ها پى مى بريم كه اين آيه پرده از راز يكى از معجزات علمى قرآن بر مى دارد.
اين نكته نيز قابل توجه است كه تعبير: «انّا لَمُوسِعُونَ» كه در آن از جمله اسميه و اسم فاعل استفاده شده دليل بر تداوم و استمرار است و نشان مى دهد كه اين گسترش به صورت منظّم و مرتّب ادامه دارد.
پی نوشتها:
1.آغاز و انجام جهان، صفحه 74 تا 77 (با تلخيص)
2. همان مدرك.
3. مرزهاى نجوم، ترجمه رضا اقصى، صفحه 338.
|