سفر مجازي به منطقه احد

کوه اُحُد، که جنگ مهمّ اسلام و شرک در دامنه آن رخ داد، یکی از کوه‌های بسیار مهمّ و مشهور مدینه است و در پنج کیلومتری شمال شرقی این شهر قرار دارد. اُحد گر چه از دیگر کوه‌ها جدا و مستقل است، لیکن به صورت سلسله جبالی با ده‌ها هزار کیلومتر طول و دو هزار کیلومتر عرض، طولانی‌ترین کوه در جزیرة العرب محسوب می‌شود . در تسمیه و نامگذاری این کوه به احد، نظریه‌های گوناگون نقل شده است، ولی مناسب‌ترین نظريه، آن است که این کوه را، چون متوحّد و مستقل از کوه‌های دیگر است، اُحُد خوانده‌اند .
جنگ معروف اُحد كه مسلمانان در آن خسارت بسياري ديدند، در اين منطقه اتفاق افتاده است. در اين جنگ حضرت حمزه سيد الشهدا (عليه السلام) عموي بزرگوار پيامبر اسلام (صلي الله عليه و آله) به درجه رفيع شهادت نايل آمدند. حضرت حمزه (عليه السلام) از معدود قهرمانانی‏ بود که در جنگ، نشان بر خود می‏‌نهاد و بدین وسیله خود را به دوست و دشمن معرفی‏ می‏کرد. او نمونه‏‌ای از شجاعت و دلیری در میدان نبرد بود، خود را به اعماق صفوف‏ دشمن می‏‌رساند و با دشمن درگیر می‏‌شد، از قدرت بازوی برجسته‌ای بهره‌مند بود. در اُحد با دو شمشیر پیش رسول خدا می‏‌جنگید و می‏گفت: من شیر خدا هستم! در اُحد، به هنگام تهاجم دشمن، وفادار و ثابت‏ قدم از رسول خدا (صلي الله عليه و آله) دفاع می‏‌کرد و توانست‏ سی مشرک جنگجو را به هلاکت‏ برساند. یکی از مشرکان به نام «وحشی»، زیر درختی در کمین آن سردار دلاور نشسته بود. حمزه او را دید و آهنگ او کرد. یکی از دشمنان راه‏ را بر او بست. حمزه (عليه السلام) به او حمله کرد و وی را به قتل رساند. سپس با شتاب به سوی ‏وحشی خیز برداشت ولی پایش در گل سر خورد و به زمین افتاد. در این هنگام وحشی، ‏زوبین به سویش پرت کرد و بدین ترتیب آن بزرگوار پس از عمری جهاد در راه خدا و یاری پیامبر گرامی به شهادت رسيدند. رسول خدا (صلي الله عليه و آله) در منزلت ايشان فرمودند: سالار شهیدان در روز قیامت نزد خداوند حمزه است‏. مزار آن سردار شهید و دیگر شهیدان اُحد در همين منطقه قرار دارد.

در اين جنگ رسول خدا (صلي الله عليه و آله) آن چنان زخم هاي سنگيني برداشتند كه اصحاب براي در امان ماندن حضرت، ايشان را در غاري پنهان كردند و نقل معتبر است كه اميرالمومنين حضرت علي (عليه السلام) در جنگ اُحد بيش از 70 زخم بر تن داشتند.

ماجراي اُحد را يك بار ديگر با تأمل و دقت بيشتر با هم مرور مي‌كنيم تا دريابيم چگونه عده‌اي كه از سوي رسول خدا مأموريت مراقبت از تنگه‌اي را داشتند چون فريب مال دنيا را خوردند و ‌آن گذرگاه را به طلب غنيمت به دشمن واگذاشتند، سبب ساز فاجعه بزرگ احد شدند.

جنگ احد یکی از غزوه‌های مشهور رسول خدا (صلي الله عليه و آله) بود که در دامنه کوه احد، در 4 کیلومتری شمال مدینه و در روز شنبه هفتم شوال سال سوم هجری، بین مشرکان قریش و سپاه اسلام رخ داد. قریش به تلافی شکست در جنگ بدر و خونخواهی کشتگان خود با سه هزار مرد جنگی و دویست اسب و هزار شتر، به همراه جمعی از زنان از جمله هند جگرخوار، به قصد جنگ با مسلمانان راهی مدینه شدند و پس از ده روز راهپیمایی در دامنه کوه احد که در شمال مدینه و جای خوش آب و هوایی بود، چادر زدند.

پیامبر (صلي الله عليه و آله) که از طریق عمویش، عباس بن عبدالمطلب، از حرکت قریش اطلاع یافته بود، پس از مشورت با یاران خود آماده جنگ شد و به همراه هزار نفر از مسلمانان از مدینه بیرون آمد. اما در میان راه "عبدالله بن ابی" رئیس منافقان مدینه، با سیصد تن از یاران خود از صف مسلمانان خارج شد و به مدینه بازگشت. سرانجام رسول خدا با هفتصد تن از جنگجویان مسلمان (و تنها با دو اسب و صد تن زره‌پوش) شامگاه به احد رسیدند.

یک سال پس از جنگ بدر، غزوه احد با هدف مقابله با مشرکانی که برای انتقام‏‌گیری‏ از مسلمانان و جبران شکست‏ بدر به سمت مدینه آمده بودند، آغاز گردید. حمزه و برخی دیگر از مسلمانان سلحشور، معتقد به جنگ برون‏ شهری بودند، حمزه به رسول خدا عرض کرد: سوگند به آن که قرآن را بر تو فرستاد امروز دست‏ به غذا نخواهم برد، مگر آنکه بیرون مدینه با شمشیر خود بر دشمن بتازم!

فردای آن روز جنگ تن به تن آغاز شد و در نهایت با یورش همگانی مسلمانان، قریش شکست خورد. پس از این پیروزی اولیه، هنگامی که مسلمین به جمع آوری غنایم مشغول بودند، محافظان و تیراندازانی که حفاظت تنگه مهم و سوق الجیشی احد را بر عهده داشتند، علی رغم تأکید شدید پیامبر به حفظ محل نگهبانی خود، به دنبال سهم خود از غنایم، مقر خویش را ترک کردند. خالد بن ولید که در کمین همین فرصت بود با سواران خود از تنگه احد به مسلمانان حمله کرد و از پشت، بر قلب سپاه اسلام خنجر زد. به این ترتیب، پیروزی مسلمین به شکست تبدیل شد.

در این نبرد، دندان رسول خدا شکست، 74 تن از مسلمانان، از جمله حمزه سید الشهدا، به شهادت رسیدند و بسیاری نیز مجروح شدند.