تفسير موضوعي قرآن كريم
برگرفته شده از کتاب پیام قرآن نوشته آیت الله العظمی مکارم شیرازی
قصرهاى بهشتى
در آیات متعددى از قرآن مجید نیز اشاره سربسته اى به مسکن بهشتیان آمده است، و با تعبیرات مختلفى از آن یاد شده.
در آیه 72 توبه مى فرماید: وَ مَساکِنَ طَیِّبَةً فی جَنَّاتِ عَدْن «و مسکن هاى پاکیزه اى در باغ هاى جاویدان بهشت» - همین تعبیر در آیه 12 صفّ نیز آمده است.
«طَیِّبةَ» معناى بسیار جامعى دارد که تمام مزایا را شامل مى شود در اصل به معناى چیزى است که مورد پسند و کاملا دلخواه باشد، و براى انسان «طِیبِ نفس» حاصل شود، و یا زندگى در آن از هر نظر پاک و پاکیزه و شایسته باشد، و به این ترتیب همه آنچه درباره مسکن مورد انتظار است در این واژه جمع است!.
ولى در آیه 75 فرقان از آن تعبیر به «غرفه» شده که به معناى عمارت هاى طبقه بالا است، مى فرماید: اُولئکَ یُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِما صَبَرُوا: «خداوند به پرهیزگاران و عباد الرحمن (بندگان خاص خدا) غرفه هاى بهشتى به خاطر صبر و استقامتشان پاداش مى دهد».
«غُرْفَه» از ماده «غَرْف» (بر وزن بَرْف) به معناى برداشتن چیزى و تناول آن است، و «غرفه» به آن چیزى گفته مى شود که بر مى دارند و تناول مى کنند (مانند مقدار آبى که انسان از چشمه براى نوشیدن بر مى دارد) سپس به قسمت هاى فوقانى ساختمان و طبقات بالاى منازل اطلاق شده گویى آنها را از روى زمین به بالا برده اند، و در اینجا ممکن است اشاره به برترین منزلگاه ها و درجات عالى بهشت باشد.
این نکته نیز قابل توجه است که غرفه ها هوایى لطیف تر، مناظرى بهتر، و محلى آرامتر براى سکنى هستند، و از این جهات مطلوبند، و تعبیر به «غرفه» اشاره به این ویژگى هاست.
و لذا در آیه 37 سبا مى خوانیم وَهُمْ فی الْغُرُفاتِ آمِنُونَ: «آنها در غرفه هاى بهشتى در نهایت آرامش و امنیتند» و در آیه 20 زمر به تعبیر دیگرى در این زمینه برخورد مى کنیم مى فرماید: لَهُمْ غُرَفٌ مِنْ فَوْقِها غُرَفٌ مَبْنِیَّةٌ تَجْری مِنْ تَحْتِها الأنْهَارُ: «براى آنها (پرهیزگاران) غرفه هائى است و بر فراز آن، غرفه هایى دیگر و از زیر آنها نهرها جارى است».
و بالاخره در آیه 51 و 52 دخان هنگامى که اشاره به محل اقامت بهشتیان مى کند، مى فرماید: اِنَّ الْمُتَّقینَ فی مَقام اَمین فی جَنَّات وَ عُیُون: «پرهیزگاران در جایگاه امن و امان قرار دارند - در میان باغ ها و چشمه ها»!.
در اینجا دو نکته قابل توجه است:
1- در بعضى از آیات قرآن (مانند آیه 12 سوره صف که در بالا به آن اشاره شد) در میان تمام نعمت هاى بهشتى اشاره به «مساکن طیبه، شده، این به خاطر آن است که یکى از مهمترین اسباب آرامش و آسایش انسان مسأله «مسکن» است آن هم مسکن پاک و پاکیزه از هرگونه آلودگى ظاهرى و باطنى، و امن و امان که انسان با فکر راحت در آن بیارامد! (توجه داشته باشید که واژه «مسکن» نیز از ماده «سکون» به معناى آرامش گرفته شده).
2- در قرآن مجید چند چیز مایه آرامش شمرده شده است:
خانه هاى مسکونى مناسب چه در دنیا و چه در آخرت:
والله جَعَلَ لکم مِنْ بُیُوتِکُم سَکَناً (نحل 80) همسران یکدل و مناسب، وَ مِنْ آیاتِهِ انْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ اَنْفُسِکُمْ اَزْواجاً لِتَسْکَنُوُا اَلْیها (روم 21).
و نیز شب مایه آرامش معرفى شده وَجَعَلَ اللَّیْلَ سَکَناً (انعام 96).
و دعاى پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) در حق مؤمنان زکات ده اِنَّ صَلاتَکَ سَکَنٌ لَهُمْ.
و آرامش حاصل از ایمان: هُوَ الَّذی اَنْزَلَ السَّکینَةَ فی قُلُوبِ الْمُؤْمنینَ (فتح 4). البته بعضى از این امور جنبه مادى دارد و بعضى جنبه معنوى.