|
سفر مجازي به حرم احمد بن موسی الکاظم (عليه السلام)
 در شهر شیراز، آرامگاهي است به نام شاهچراغ که بنا بر اعتقاد شیعیان دو فرزند گرامي امام موسي كاظم (عليه السلام)، به نامهاي، احمد بن موسي و محمد بن موسي (عليهم‌السلام)، كه برادران امام رضا (عليه السلام) ميباشند در آنجا به خاک سپرده شده‌اند. احمد بن موسي (عليه السلام) كه فرزند ارشد امام موسي كاظم (عليه السلام) بود، در راه پیوستن به برادر خود به سوی خراسان سفر نمود ولی در بين راه توسط افراد مأمون در شهر شيراز، شهيد شد. در فضیلت احمد بن موسی (عليه السلام) سخن بسیار است. به طور کلی از آنچه نسب‌شناسان، علمای رجال، محدثان، محققان، مورخان، مولفان و نویسندگان در خصوص احمد بن موسی (عليه السلام) و فضایل وی نوشته‌اند، بر می‌آید که او کریم، شجاع، فاضل، صالح، پرهیزگار، صاحب ثروت و منزلت، بزرگوار و با عزت بوده و نزد پدرش منزلتی خاص داشته است. شب‌ها تا صبح به عبادت مشغول بود، با قلم خود، قرآن بسیار نوشت و شخصی موثق و راوی احادیث زیادی از نیاكان خود بود.
شیخ مفید علیه الرحمة در کتاب خود بنام (ارشاد) در شرح حال حضرتش می‌فرماید:
حضرت احمد‌بن‌موسی (عليه السلام) جلیل القدر، کریم و پرهیزگار بود و حضرت موسی‌بن‌جعفر (عليه السلام) او را دوست و مُقدم می‌داشت و مزرعه خود که معروف بود به «بسیره»، به او بخشید و گویند حضرت احمد‌بن‌موسی (عليه السلام) هزار بنده خرید و در راه خدا آزاد نمود. حسن‌بن‌محمد‌بن‌یحیی برای من حدیث کرد از جدش که گفت: شنیدم از اسماعیل فرزند حضرت موسی‌بن‌جعفر (عليه السلام) که می‌گفت: پدرم با فرزندان خود از شهر مدینه بسوی برخی از اموال خود بیرون رفت و با احمد‌بن‌موسی (عليه السلام) بیست مرد از خدمتگزاران و خادمین پدرم همراه بودند و چنان مراسم احترام و ادب نسبت به آن جناب بجای می‌آوردند که هرگاه احمد‌بن‌موسی (عليه السلام) می‌نشست، آن بیست تن می‌نشستند و چون برمی‌خاست بپا می‌ایستادند.
بیعت حضرت احمد بن موسی (عليه السلام) و مردم مدینه با علی بن موسی الرضا (عليه السلام)
هنگامی که خبر شهادت حضرت امام موسی کاظم (عليه السلام) در مدینه منتشر شد، مردم بر درب خانه‌ي (ام احمد) جمع شدند. آن گاه همراه با احمد بن موسی (عليه السلام) به مسجد آمدند و به سبب شخصیت والای احمد بن موسی (عليه السلام) گمان کردند که پس از شهادت امام موسی کاظم (عليه السلام) وی جانشین و امام است. به همین سبب، با وی بیعت کردند و او نیز از آنها بیعت گرفت، پس بر بالای منبر رفت و خطبه‌ای در کمال فصاحت و بلاغت بیان کرد و فرمود: (ای مردم، همچنان که اکنون تمامی شما با من بیعت کرده‌اید، بدانید که من خود، در بیعت برادرم علی بن موسی (عليه السلام) هستم. او پس از پدرم، امام و خلیفه بحق و ولی خداست. از طرف خدا و رسولش بر من و شما واجب است که از او اطاعت کنیم.)
پس از آن، احمد بن موسی (عليه السلام) در فضایل برادرش علی بن موسی الرضا (عليه السلام) سخن گفت و تمامی حاضران تسلیم گفته‌ي او شدند و از مسجد بیرون آمدند، در حالی که پیشاپیش آنها احمد بن موسی (عليه السلام) بود. آن گاه خدمت امام رضا (عليه السلام) رسیدند و به امامت آن بزرگوار اعتراف کردند. سپس همگی با حضرت امام رضا (عليه السلام) بیعت کردند و حضرت علی بن موسی (عليه السلام) درباره برادرش (احمد) دعا فرمود: ( هم چنان که حق را پنهان و ضایع نگذاشتی، خداوند در دنیا و آخرت تو را ضایع نگذارد.)
آرامگاه احمدبن موسي (عليه السلام)
اين آرامگاه در مرکز شیراز و در کنار میدانی به نام احمدی قرار دارد.
گنبد نیلوفری شاهچراغ به سبک بسیار زیبایی کاشی کاری شده و از دور پیداست. این آرامگاه در نزد شیرازی‌ها دارای شکوه و قداست خاصی است و به همین مناسبت همیشه زیارتگاه مؤمنین و مؤمنات بوده است. درون حرم را با به کار بردن آینه‌های ریز رنگین، به سبکی هنرمندانه، آینه کاری کرده و انواع خط‌های زیبای فارسی و عربی، تزیین کننده‌ي نمای اطراف آینه‌ها و کاشی‌ها است.
اولین بنای حرم مطهّر شاهچراغ را به زمان عضدالدوله دیلمی فرزند حسن، ملقب به رکن الدوله از سلاطین آل بویه نسبت می‌دهند. (338 تا 317 هـ.ق)
تعمیرات بنای قبلی و اضافه نمودن ابنیه جدید در زمان اتابکان فارس (623 تا 659 هـ.ق) به دستور امیر مقرب الدین مسعود بدرالدین وزیر اتابک ابوبکر سعد زنگی صورت گرفته است. بعداً در سال 912 هـ.ق توسط شاه اسماعیل صفوی تعمیراتی در بقعه مطهّره انجام می‌گیرد.
در سال 1141 هـ.ق به دستور نادر شاه افشار تعمیرات بعدی صورت می‌گیرد. در مورد انگیزه‌ي این اقدام مطالب مختلفی بیان شده که یکی از آنها این است که نادر شاه پیش از اینکه شیراز را از سلطه‌ي افغانها آزاد کند نذر می‌نماید چنانچه بر افغانها پیروز شد، تعمیرهایی در شاهچراغ انجام دهد. لذا بعد از پیروزی هزار و پانصد تومان پول رایج آن زمان برای تعمیر و مقدار 720 مثقال طلای ناب جهت ساختن قندیلی در بالای ضریح اهداء می‌کند.
اگر چه در زلزله‌های شیراز به خصوص در سال های 997 و 1239 هـ.ق بخش‌های عمده ساختمان حرم مطهّر ویران می‌گردد لکن با همت مسؤولین حرم مطهّر و مردم در زمان حسینعلی میرزا حاکم فارس (1239 هـ.ق) و فتحعلی شاه قاجار (1243 هـ.ق) مرمت و بازسازی می‌شود. آينه كاري سقف و ديوارهاي حرم نيز در سال 1305 ه.ق توسط استاد زين العابدين پايان يافته است.
در گذشته هر کدام از حرمین مطهّر احمدی و محمّدی (علیهما السلام) دارای صحن مستقلی بودند که از طریق بازار بین‌الحرمین به یکدیگر متصل می‌شدند.
در طرح توسعه و عمران آستان مقدّس شاهچراغ پس از خرید و تخریب اماکن و دکان‌هاي بازار بین‌الحرمین صحن مطهّر وسعت یافته به طوری که هم اکنون حضور هر دو مرقد مطهّر در یک صحن بر عظمت و شکوه آن افزوده است. صحن مرکزی مستطیلی است به مساحت چهارده هزار متر مربع که در اطراف آن 162 غرفه در دو طبقه ساخته شده است. عملیات نماسازی رواقها با آجر و کاشی به طرز زیبایی به دست استادکاران آستان مقدّس حضرت احمد‌بن‌موسي (عليه السلام) به اتمام رسیده است. نرده‌های چوبی آن به سبک سنتی از چوب ساج ساخته و نصب گردیده و کف صحن مطهّر با سنگ گندمک فارس فرش شده است.
بنای فعلي حرم، مشتمل بر ایوانی در جلو و حرمی گسترده در پشت ایوان است که در چهار جانب حرم، چهار شاه نشین قرار گرفته و مسجدی نیز در پشت حرم (سمت غرب) ساخته شده است. ضریح مطهر در شاه نشین زیر گنبد قرار دارد و از نقره ساخته شده است.
حیاط شاهچراغ دارای دو در اصلی ورودی است که در سمت جنوب و شمال حرم از زیر دو سر درب بزرگ کاشی کاری شده گذشته و وارد حیاط وسیع حرم می‌شویم. در میان حیاط، حوض بزرگ فواره داری ساخته شده و در اطراف حوض درختکاری شده است. حرم مطهر شاهچراغ در سمت غرب حیاط و حرم سید میر محمد (عليه السلام) – برادر آن حضرت - در سمت شمال شرقی حیاط قرار دارد. غیر از دو درب اصلی، دو درب فرعی دیگر نیز وجود دارد که یکی به بازار حاجی و دیگری به مسجد جامع عتیق می‌رود. درگاه مانندی نیز از ضلع شمالی حیاط وارد بازار شاهچراغ می‌شود.
در دور تا دور حیاط، اتاق‌هایی دو طبقه ساخته شده که در پیشانی و جرزهای جلو آنها کاشی کاری شده است. ستون‌های آهنی ایوان حرم به وسیله چوب‌های نفیس پوشش داده شده و در سقف مسطح آن نیز چوب منبت کاری شده به کار رفته است. امکانات وسیعی مثل پاسگاه انتظامی، دفتر پست و مخابرات، کتابخانه و موزه در این حیاط وسیع برای رفاه مردم ایجاد شده است.
|